My Blog

Progesterone là một trong những loại hormon kích thích và điều hòa nhiều chức năng của cơ thể. Progesterone có vai trò trong việc duy trì thai kỳ.

Loại hormon này được sản xuất từ buồng trứng, nhau thai (trong giai đoạn mang thai) và tuyến thượng thận. Nó giúp cho cơ thể chúng ta chuẩn bị sẵn sàng cho sự thụ thai và mang thai và điều hòa chu kỳ kinh nguyệt hằng tháng. Nó cũng đóng vai trò trong ham muốn tình dục.

Trong độ tuổi sinh sản, tuyến yên nằm trong não sản xuất ra các hormon (FSH [follicle-stimulating hormone - hormon kích thích nang trứng] và LH [luteinizing hormon - hormon hoàng thể hóa]) làm cho một trứng mới trưởng thành và phóng thích ra khỏi nang trứng của nó vào mỗi tháng. Khi nang trứng phát triển, nó sản xuất ra các hormon sinh dục là estrogen và progesterone làm cho lớp niêm mạc lót bên trong tử cung dày lên. Nồng độ progesterone tăng lên vào nửa sau của chu kỳ kinh nguyệt và theo sau đó là sự phóng thích trứng (rụng trứng), mô buồng trứng thay thế nang trứng (nang hoàng thể) tiếp tục sản xuất ra estrogen và progesterone.

Estrogen là hormon kích thích sự phát triển của niêm mạc tử cung (nội mạc tử cung) làm cho nó dày lên trong chu kỳ kinh nguyệt vào giai đoạn trước khi rụng trứng.

Những chức năng của progesterone

Một trong những chức năng quan trọng nhất của progesterone là làm cho nội mạc tử cung chế tiết ra những protein đặc biệt trong nửa sau của chu kỳ kinh nguyệt, chuẩn bị cho nội mạc tử cung đón nhận và nuôi dưỡng trứng đã được thụ tinh đến làm tổ. Nếu sự làm tổ không xảy ra, nồng độ estrogen và progesterone hạ thấp xuống, nội mạc tử cung sẽ bị bong tróc ra và kinh nguyệt xuất hiện.

Nếu sự thụ thai xảy ra, progesterone sẽ được sản xuất từ nhau thai và nồng độ của nó vẫn giữ ở mức cao trong suốt thai kỳ. Nồng độ estrogen và progesterone đều tăng cao làm ức chế không cho các trứng khác tiếp tục rụng trong suốt thai kỳ. Progesterone cũng hỗ trợ cho sự phát triển của các tuyến tạo sữa ở vú trong thai kỳ.

Nồng độ progesterone cao được cho là có chịu một phần trách nhiệm trong các triệu chứng tiền kinh nguyệt chẳng hạn như căng ngực, cảm giác phù nề, và cảm xúc không ổn định. Có đôi khi, trong một tháng nào đó bạn không có kinh (bỏ qua 1 chu kỳ), đó là do quá trình rụng trứng thất bại dẫn đến nồng độ progesterone thấp.

Từ "progestogen" dùng để chỉ những sản phẩm hormon có tác dụng lên tử cung theo cách rất giống với progesterone tự nhiên. Loại progesterone tổng hợp có hiệu quả, được gọi là progestins, xuất hiện vào khoảng những năm 1950. Gần đây hơn, còn thấy sự xuất hiện của viên con nhộng dạng bột của progesterone tự nhiên (chiết xuất từ khoai lang dại).

Thuốc tránh thai đường uống và liệu pháp hormon dùng điều trị mãn kinh

Progestogen được sử dụng cùng với estrogen trong thuốc tránh thai đường uống kết hợp và trong liệu pháp hormon dùng để điều trị mãn kinh. Progestin cũng được dùng một mình để tránh thai, và để điều trị nhiều loại bệnh khác, trong đó có xuất huyết tử cung bất thường và vô kinh (không có kinh nguyệt); lạc nội mạc tử cung; ung thư vú, thận, tử cung; ăn mất ngon và sụt cân do AIDS và ung thư. Progestin có thể còn được dùng để hỗ trợ chẩn đoán để kiểm tra những tác động của estrogen.

Các thuốc tránh thai phối hợp (có chứa cả estrogen và progestin) có tác dụng ngăn không cho rụng trứng và làm cho cơ thể không sẵn sàng đón nhận trứng đã thụ tinh. Những viên thuốc này thông thường được sử dụng theo một trật tự nhất định. Khi nồng độ progestin trong thuốc giảm đi thì kinh nguyệt sẽ xảy ra.

Một số loại thuốc tránh thai, được gọi là những loại thuốc mini, chỉ có chứa progestin. Những loại thuốc này không phải lúc nào cũng ức chế sự rụng trứng, nhưng lại làm cho lớp chất nhầy ở cổ tử cung đặc lại và không cho tinh trùng đi vào bên trong tử cung. Chúng cũng làm lớp nội mạc tử cung mỏng đi, làm cho nó không sẵn sàng đón nhận trứng đã được thụ tinh.

Những viên mini này có tác dụng kém hơn chút đỉnh so với những viên kết hợp nhưng cũng là một dạng thuốc rất hiệu quả nếu được dùng đúng cách. Progestin cũng là một thành phần hoạt tính có trong thuốc tránh thai dạng tiêm tác dụng dài Depo Provera (medroxyprogesterone) và dụng cụ tử cung (IUD - Intrauterine device) Mirena.

Việc duy trì chu kỳ kinh nguyệt, là chức năng chính của progestins, rất quan trọng trong độ tuổi sinh sản do lớp nội mạc tử cung được thay đổi hàng tháng sẽ làm giảm nguy cơ bị ung thư nội mạc tử cung. Nếu bạn thường xuyên bị mất kinh do hội chứng buồng trứng đa nang, quá cân hay nhẹ cân, hoặc có những rối loạn khác, bác sĩ có thể sẽ khuyến khích bạn sử dụng thuốc ngừa thai để điều hòa chu kỳ kinh nguyệt.

Nếu bạn bị mất kinh, bạn không thể dùng dạng thuốc tránh thai kết hợp lẫn progestin, bạn có thể cần sử dụng progestin được kê toa theo đợt để thay lớp niêm mạc tử cung ít nhất 4 lần mỗi năm.

Khi bạn già đi và bước vào tuổi tiền mãn kinh (giai đoạn chuyển tiếp sang mãn kinh, có thể kéo dài từ 6 năm trở lên và kết thúc 1 năm sau chu kỳ kinh nguyệt cuối cùng của bạn), nồng độ hormon của bạn sẽ trở nên dao động vào giảm xuống, làm cho sự rụng trứng và kinh nguyệt diễn ra không đều cùng với những triệu chứng gây khó chịu như nóng bừng.

Một số phụ nữ nhận thấy nếu dùng thuốc ngừa thai liều thấp có thể giúp bạn kiểm soát những triệu chứng tiền mãn kinh và làm cho chu kỳ kinh nguyệt của bạn diễn ra đều đặn hơn.

Sau khi mãn kinh (thường xảy ra trung bình ở độ tuổi 51), lượng estrogen mà cơ thể bạn sản xuất ra có thể chỉ còn bằng một phần nhỏ lượng estrogen mà nó từng sản xuất trước đây.

Thông tin mới nhất về liệu pháp hormon và liệu pháp estrogen

Liệu pháp bổ sung hormon sử dụng trong giai đoạn mãn kinh (sử dụng estrogen đơn độc hoặc phối hợp estrogen-progestin, còn được gọi là liệu pháp hormon [HT - Hormone Therapy], hay liệu pháp hormon tuổi mãn kinh [MHT - Menopausal hormone therapy] đã từ lâu được xem như là một lựa chọn của phụ nữ dùng để làm giảm bớt những triệu chứng xuất hiện ở tuổi mãn kinh và dùng để phòng ngừa loãng xương.

Progestin được sử dụng trong liệu pháp hormon được đưa vào chủ yếu để ngăn ngừa sự dày lên của lớp nội mạc tử cung. Estrogen kích thích sự phát triển của lớp nội mạc tử cung, gây nguy cơ ung thư nội mạc tử cung nên không thể sử dụng một mình, chỉ trừ phi bạn đã được cắt tử cung rồi.

Cục quản lý Thực Phẩm và Dược Phẩm Hoa Kỳ (FDA) hiện nay đã khuyến cáo các bác sĩ khi sử dụng liệu pháp hormon để điều trị các triệu chứng mãn kinh cho bệnh nhân nên sử dụng liều thấp nhất có thể và trong thời gian ngắn nhất có thể mà vẫn đạt được mục tiêu điều trị.

Hãy tham khảo ý kiến các bác sĩ để biết được thêm nhiều thông tin hơn về những nghiên cứu về ET và HT, cùng với nguy cơ và lợi ích khi sử dụng những liệu pháp này trong trường hợp của bạn.

Hiện nay có những liệu pháp điều trị bằng hormon liều thấp. Chúng bao gồm Prempro 0/3/1.5 và Prempo 0.45/1.5 với liều estrogen và progestin thấp, ngoài ra còn có Climara PRO, femhrt, Activella và Angeliq. Những loại thuốc này là những sản phẩm có liều thấp hơn loại Prempro đã được sử dụng trong WHI (Women's Health Initiative) cho thấy làm gia tăng nguy cơ bị một số bệnh như ung thư vú, bệnh tim đối với một số phụ nữ sử dụng một loại liệu pháp hormon riêng biệt.

Progesterone tổng hợp hay từ thực vật có thể được các bác sĩ kê toa để điều trị nhiều loại bệnh khác nhau. Đôi khi chúng cũng được dùng để hỗ trợ chẩn đoán trong đo lường tác dụng của estrogen trên những phụ nữ đã ngừng hành kinh nhưng chưa đến tuổi mãn kinh.

Trong nghiệm pháp progestin, bệnh nhân nữ sẽ được cho uống thuốc progestin trong vòng 5 ngày hoặc lâu hơn. Khi ngừng uống thuốc, bệnh nhân sẽ bắt đầu xuất huyết âm đạo nếu như có estrogen hiện diện (nguồn gốc của máu chảy là từ lớp mô nội mạc tử cung đã bị estrogen làm cho dày lên).

Nếu không bị xuất huyết thì điều đó đồng nghĩa với cơ thể của bệnh nhân không sản xuất ra đủ estrogen.

Đôi khi nghiệm pháp progestin còn được dùng để xác định xem bệnh nhân đã mãn kinh hay chưa. Nếu tình trạng về estrogen vẫn chưa rõ ràng, có thể cần phải thử máu để đo nồng độ một loại hormon nữ khác là FSH (follicle-stimulating hormone).

Nghiệm pháp progestin cũng có thể được thực hiện để xác định những phụ nữ sau mãn kinh có nguy cơ bị ung thư nội mạc tử cung cao do họ không sản xuất đủ progesterone, đặc biệt là trong khi điều trị bằng liệu pháp hormon cho các triệu chứng sau mãn kinh. Nếu liều progestin dùng trong liệu pháp hormon quá thấp so với estrogen thì lớp nội mạc tử cung sẽ dần dần dày lên làm tăng nguy cơ bị ung thư tử cung.

Loại progesterone dùng trong y học được gọi là progestogen. Chúng có 2 dạng: dạng tổng hợp (progestins) và những dạng khác có nguồn gốc thực vật gần giống với loại hormon do cơ thể sản xuất ra nên thường được gọi là "progesterone tự nhiên".

Ngoài việc được sử dụng trong các thuốc tránh thai và liệu pháp hormon, progestogen còn có thể được dùng để điều trị nhiều loại bệnh khác nhau, bao gồm:

• Những rối loạn về kinh nguyệt hoặc xuất huyết âm đạo.
• Lạc nội mạc tử cung.
• Ung thư vú, thận hoặc tử cung.
• Ăn mât ngon và sụt cân ở những bệnh nhân bị AIDS và ung thư.

Chúng cũng được dùng để hỗ trợ chẩn đoán giúp đo lường tác dụng của estrogen trên nội mạc tử cung, và ở dạng tự nhiên, chúng cũng có thể dụng để điều trị vô sinh.

Nếu bạn đang cân nhắc đến những sản phẩm progestogen, hãy thảo luận với bác sĩ về bất kỳ loại bệnh nào mà bạn đang gặp, đặc biệt là hen suyễn, động kinh, những rối loạn về tim mạch hoặc xuất huyết, tăng cholesterol, đã từng bị huyết khối hoặc đột quỵ, những bệnh về gan hoặc thận, nhức đầu migraine, những rắc rối của tuyến vú, suy nhược hoặc đái tháo đường. Ngoài ra cũng nên thông báo với bác sĩ về những loại thuốc mà bạn đang sử dụng.
Những tác dụng phụ thường gặp của progestin bao gồm:

• Chảy máu giữa kỳ kinh.
• Co thắt trong khi hành kinh.
• Phù nề do tụ dịch
• Hoa mắt
• Ủ rũ
• Khô miệng
• Buồn nôn
• Mệt mỏi
• Kích thích

Trong số những tác dụng phụ kể trên có nhiều loại tương tự với những triệu chứng gặp khi sắp hành kinh, điều này cũng không đáng ngạc nhiên do những triệu chứng tiền hành kinh này thường xuất hiện khi nồng độ progesterone đạt đến đỉnh. Một số phụ nữ còn gặp những tác dụng phụ hiếm xuất hiện như suy nhược, ngất, căng đau ở vú, khó ngủ, nhức đầu nặng nề hay những vấn đề về thị giác.

Hãy trao đổi với bác sĩ nếu bạn gặp các tác dụng phụ. Nhiều tác dụng phụ có thể thoái lui sau khi tiếp tục sử dụng. Nếu không, hãy đổi sang những loại thuốc có chứa progesin khác.

Sử dụng các sản phẩm Progestin
Chảy máu tử cung bất thường: do khả năng có khả năng ngăn chặn xuất huyết, progestin thường được dùng để kiểm soát những trường hợp chảy máu tử cung nhiều hoặc bất thường.

Lạc nội mạc tử cung: lạc nội mạc tử cung có thể được điều trị bằng progestin hoặc bằng thuốc tránh thai có chứa estrogen-progestin. Mục tiêu điều trị là làm giảm sản xuất estrogen nhằm giữ cho lớp nội mạc tử cung không phát triển nữa.

Kinh nguyệt không đều và hội chứng buồng trứng đa nang: sự bong tróc lớp nội mạc tử cung gây ra hiện tượng hành kinh mỗi tháng làm giảm nguy cơ bị ung thư nội mạc tử cung; do đó, giữ cho chu kỳ kinh nguyệt được đều đặn là rất quan trọng trong độ tuổi sinh đẻ.

Nếu bạn thường xuyên bị mất kinh do hội chứng buồng trứng đa nang, bị thừa cân hay thiếu cân, hoặc do những rối loạn khác, bác sĩ có thể khuyên bạn nên sử dụng những loại thuốc tránh thai có chứa estrogen và progestin để bảo đảm chu kỳ kinh của bạn diễn ra đều đặn. Nếu bạn không thể hoặc không uống thuốc ngừa thai, bạn có thể được các bác sĩ kê toa cho sử dụng progestin đường uống theo đợt để giúp lớp nội mạc tử cung bong tróc ra.

Tránh thai: thuốc tránh thai đường uống thường có chứa estrogen và progestin. Các viên phối hợp ức chế sự rụng trứng mỗi tháng. Progestin có trong những viên thuốc này cũng làm giảm nguy cơ có thai bằng các thay đổi lớp chất nhầy ở cổ tử cung, làm cho tinh trùng khó di chuyển và tiếp xúc với trứng hơn. Sử dụng progestin liên tục có trong các thuốc tránh thai kết hợp còn giúp ngăn ngừa sự phát triển của lớp nội mạc tử cung và thay đổi sự chế tiết của tử cung làm giảm cơ hội trứng đã thụ tinh làm tổ ở nội mạc tử cung.

Những thuốc kết hợp có nhiều công thức khác nhau. Một số dựa theo chế độ 28 ngày (21 ngày uống thuốc những viên có dược tính có chứa cùng một lượng estrogen và progestin, sau đó là 7 ngày sử dụng giả dược, không có dược tính hoặc hoàn toàn không dùng thuốc) được gọi là những thuốc tránh thai đơn pha. Những loại thuốc khác có liều lượng estrogen và/hoặc progestin thay đổi và người sử dụng có thể dùng trong suốt chu kỳ của mình, được gọi là thuốc tránh thai đa pha.

Ngoài ra còn có những loại thuốc tránh thai dùng qua đường uống trong 91 ngày có tác dụng tránh thai và làm cho số chu kỳ kinh nguyệt xảy ra trong mỗi năm ít hơn. Những viên có chứa hormon progestin có hoạt tính (levonorgestrel) và estrogen (ethinyl estradiol) được sử dụng trong 12 tuần (84 ngày), sau đó là 1 tuần dùng giả dược. Do đó bạn chỉ hành kinh 4 lần trong 1 năm. Vào tháng 5/2007, FDA đã duyệt cho Lybrel, loại thuốc tránh thai sử dụng liên tục đầu tiên, được bán trên thị trường.

Nó thuộc loại đa pha được bán dưới dạng gói 28 ngày và được thiết kế để sử dụng liên tục không có khoảng nghỉ giữa các gói. Điều đó có nghĩa là bạn cũng sẽ không hành kinh. Tuy nhiên, bạn cũng có thể bị chảy một ít máu hoặc chảy máu giữa chu kỳ, đặc biệt là khi bạn mới lần đầu sử dụng Lybrel. Những loại thuốc tránh thai đường uống khác có thể được dùng tương tự theo kiểu chu kỳ dài.

Ngoài lợi ích tránh thai, thuốc tránh thai estrogen-progestin còn có một số lợi ích chống ung thư. Chúng có thể làm giảm nguy cơ bị ung thư buồng trứng cũng như ung thư tử cung và đại tràng. Tuy nhiên, những thuốc viên dạng kết hợp không được khuyến khích sử dụng ở những phụ nữ bị ung thư vú.
Cần phải hiểu rằng không phải tất cả những câu hỏi xung quanh liệu pháp thay thế hormon và nguy cơ ung thư vú đều có thể trả lời được. Nếu bạn bị ung thư vú hoặc có người thân bị ung thư vú, hãy trao đổi về nguy cơ của mình với bác sĩ.

Những loại thuốc trên cũng có các tác dụng phụ mà thường gặp nhất là buồn nôn, căng đau ngực và chảy máu giữa kỳ kinh. Hầu hết các tác dụng phụ sẽ giảm đi hoặc biến mất sau 3 tháng sử dung thuốc liên tục. Chuyển sang sử dụng một loại thuốc tránh thai khác cũng có thể làm giảm các tác dụng phụ.

Thuốc tránh thai dạng phối hợp thường không phải là một lựa chọn điều trị thích hợp nếu bạn trên 35 tuổi và có hút thuốc, bị tăng huyết áp, đã từng bị huyết khối ở phổi hoặc nhạy cảm với những tác dụng phụ của thuốc, chẳng hạn như nhức đầu. Hút thuốc lá trong khi sử dụng thuốc ngừa thai dạng kết hợp làm gia tăng đáng kể nguy cơ tim mạch và đột quỵ.

Thuốc tránh thai Estrogen-progestin hiện nay còn được bán dưới dạng miếng dán (Ortho Evra) và vòng đặt (Nuvaring).

Ortho Evra được cho sử dụng mỗi tuần có tác dụng phóng thích norelgestromin (hormon progestin) và ethinyl estradiol (hormon estrogen) qua da đi vào máu để tránh thai. Người sử dụng sẽ mang miếng dán trong vòng 1 tuần và thay bằng một miếng mới vào cùng một ngày trong tuần kế tiếp. Sau 3 tuần (3 miếng dán) bạn sẽ có 1 tuần không dán và đó là tuần bạn hành kinh. Có những bằng chứng gần đây cho thấy tổng lượng hormon mà nó phóng thích ra cao hơn thuốc viên liều thấp. Bạn nên trao đổi với bác sĩ khi sử dụng chúng.

Tác dụng phụ có thể bao gồm căng đau ngực, nhức đầu, phản ứng tại vùng dán, buồn nôn và thay đổi tâm tính. Những nguy cơ khác cũng tương tự như khi sử dụng thuốc tránh thai dạng uống, chẳng hạn như tăng nguy cơ bị đau tim, huyết khối, và đột quỵ, đặc biệt ở những phu nữ hút thuốc và/hoặc đã từng bị những bệnh trên.

Một loại thuốc tránh thai mới là Nuvaring, bao gồm một vòng mềm, dẻo, trong suốt có đường kính khoảng 2 inch. Nó có chứa estrogen và progestin (ethinyl estradiol và levonorgestrel). Sau khi được đưa vào âm đạo, nó sẽ phóng thích chậm và liên tục các hormon ra ngoài. Bạn cần phải đặt một vòng mới mỗi tháng để có thể tránh thai liên tục, lấy nó ra sau 3 tuần và đó là thời điểm bạn hành kinh.

Những tác dụng phụ có thể rất ít, bao gồm chảy dịch âm đạo, viêm âm đạo và kích thích. Cũng giống như các loại thuốc tránh thai đường uống, Nuvaring có thể làm tăng nguy cơ bị huyết khối, đau tim, và đột quỵ. Những phụ nữ sử dụng Nuvaring đặc biệt chú ý không nên hút thuốc do nó có thể làm tăng nguy cơ gặp những tác dụng phụ liên quan đến tim.

Một số người chọn sử dụng loại thuốc viên chỉ có chứa progestin, còn được gọi là thuốc viên mini. Loại thuốc này cho phép người dùng tránh một số tác dụng phụ xấu của estrogen và làm cải thiện tính đều đặn của các chu kỳ kinh nguyệt và có tác dụng ngừa thai. Nếu bạn đang cho con bú, bạn có thể muốn cân nhắc sử dụng thuốc viên mini, do dạng kết hợp có thể làm khô nguồn cung cấp sữa.

Thuốc viên mini progestin có hiệu quả phòng tránh thai cao (khoảng 97%) nhưng quên uống thuốc hoặc uống nó vào một thời điểm khác trong ngày có thể gây nguy cơ có thai cao hơn loại thuốc phối hợp estrogen-progestin. Đó là do những loại thuốc này chỉ có tác dụng trong vòng 1 ngày, khi hết tác dụng chúng sẽ làm bạn tăng nguy cơ có thai. Những phụ nữ dùng thuốc viên mini vẫn có thể rụng trứng ngay cả khi họ dùng thuốc đúng cách. Và nếu như bạn dùng thiếu 1 ngày, khả năng có thai sẽ cao hơn.

Progestin tác dụng dài có thể là một lựa chọn ngừa thai tốt nếu bạn muốn được bảo vệ một cách chắc chắn mà không cần phải nhớ dùng thuốc mỗi ngày. Medroxyprogesterone (Depo-Provera) dùng theo đường tiêm có thể kéo dài 3 tháng. Dụng cụ tử cung Mirena có thể phóng thích progesterone trực tiếp và liên tục vào nội mạc tử cung trung vòng 5 năm cũng là một lựa chọn dài hạn. Cả hai loại trên đều có tác dụng cao. Hãy trao đổi với bác sĩ về nguy cơ và lợi ích trước khi chọn phương pháp tốt nhất cho bạn.

Tổng quan về thuốc tránh thai chỉ có Progestin

• Levonorgestrel (thuốc viên và cấy): được bán với tên thương mại là Plan B (thuốc dành để tránh thai khẩn cấp) và dụng cụ tử cung Mirena phóng thích levonorgestrel.
• Medroxyprogesterone (dùng qua đường tiêm) được bán với tên thương mại là Depo-Provera.
• Norethindrone (viên nén): được bán với tên Micronor và Nor-QD

Thuốc tránh thai khẩn cấp: Levonorgestrel (Plan B) có thể được dùng để tránh thai khẩn cấp trong vòng 72 đến 120 giờ sau khi quan hệ không có bảo vệ (những thuốc viên dạng kết hợp cũng có thể được dùng cho mục đích này và có thể là lựa chọn tốt hơn trong trường hợp bạn đã được bác sĩ kê toa cho phép sử dụng.

Plan B là loại thuốc tránh thai khẩn cấp duy nhất được FDA thông qua được bán tự do ở quầy thuốc cho phụ nữ từ 17 tuổi trở lên. Những người trẻ hơn thì cần phải có toa bác sĩ. Hãy hỏi bác sĩ hoặc dược sĩ để biết thêm nhiều thông tin về cách dùng và thời điểm dùng thuốc.

Tiền mãn kinh và mãn kinh. Đối với những phụ nữ tiền mãn kinh có chu kỳ kinh nguyệt không đều hoặc mất kinh, thuốc dạng phối hợp estrogen/progestin liều thấp đường uống thường giúp làm giảm triệu chứng và duy trì được tính đều đặn của các chu kỳ kinh nguyệt.

Ngoài ra, liệu pháp hormon thời kỳ hậu mãn kinh dùng estrogen đơn độc hoặc phối hợp estrogen-progestin thường được dùng để điều trị những triệu chứng tiền mãn kinh và hậu mãn kinh có mức độ từ trung bình đến nặng. Liệu pháp estrogen đơn độc chỉ được sử dụng khi bạn đã phẫu thuật cắt bỏ tử cung. Nếu bạn vẫn còn tử cung, bạn sẽ cần phải dùng thêm một ít progestin cùng với estrogen do progestin giúp bù đắp lại tác động kích thích của estrogen trên nội mạc tử cung có thể làm tăng nguy cơ bị ung thư nội mạc tử cung.

Một số liệu pháp hormon dùng để điều trị những triệu chứng của tuổi sau mãn kinh có cùng một liều lượng progestin được dùng mỗi ngày (được gọi là liệu pháp liên tục). Một số liệu pháp được thiết kế sao cho progestin chỉ được thêm vào trong một phần của chu kỳ kinh nguyệt rồi sau đó ngừng lại (còn được gọi là liệu pháp theo chu kỳ). Những phụ nữ sử dụng chế độ progestin cách khoảng cho thấy có nhiều vấn đề về xuất huyết hơn những phụ nữ sử dụng liệu pháp điều trị liên tục.

Dạng kết hợp estrogen-progestin có thể cần phải điều trị dưới dạng liệu pháp theo chu kỳ, có nghĩa là bạn sẽ dùng những loại thuốc khác nhau trong những ngày khác nhau làm cho tình trạng chảy máu âm đạo hàng tháng tương tự như hành kinh, hoặc điều trị dưới dạng liệu pháp liên tục, có nghĩa là bạn sẽ dùng estrogen và progestin chung với nhau mỗi ngày. Nhiều phụ nữ thích sử dụng liệu pháp liên tục hơn do họ có thể tránh không phải hành kinh mỗi tháng. Cần phải sử dụng hằng ngày trong vòng khoảng 1 năm trước khi ngừng chảy máu.

Tổng quan về các sản phẩm chỉ có chứa Progestin
Progestins
Những loại progestin có thể sử dụng được bao gồm: loại tiêm bắp, loại uống và loại kem bôi. Bao gồm:

• Hydorxyprogesterone (tiêm) được bán với tên thương mại là Gesterol LA 250, Hy/Gestrone, Hylutin, Prodrox, và Pro-Span, được các bác sĩ kê toa cho những bệnh nhân bị xuất huyết tử cung bất thường, vô kinh và chuẩn bị sẵn sàng cho tử cung đi vào giai đoạn hành kinh.
• Medroxyprogesterone (viên nén và dạng tiêm): được bán với tên thương mại là Amen, Curretab, Depo-Provera (đường tiêm) và Provera. Thuốc viên nén được các bác sĩ kê toa cho những bệnh nhân bị xuất huyết tử cung bất thường, vô kinh, và để chuẩn bị sẵn sàng cho tử cung đi vào giai đoạn hành kinh, và là một phần trong liều điều trị hormon ở những phụ nữ mãn kinh (cùng với estrogen). Đường tiêm được chỉ định cho những bệnh nhân bị ung thư thận hoặc tử cung.
• Megestrol (dạng lỏng, viên nén, Megace). Dạng lỏng được dùng cho những bệnh nhân ăn mất ngon hoặc sụt cân do AIDS. Dạng viên được dùng cho những bệnh nhân bị ung thư vú hay tử cung, hoặc cho những bệnh nhân ăn mất ngon hoặc sụt cân do ung thư.
• Norethisterone acetate (dạng viên nén) được bán với tên thương mại là Nor-QD và Aygestin. Nó được kê toa cho những bệnh nhân bị xuất huyết tử cung bất thường, vô kinh, hoặc lạc nội mạc tử cung.

Progesterone
Những sản phẩm progesterone bao gồm:

• Progesterone dạng bột dùng qua đường uống (Prometrium). Nó được sử dụng để điều trị những triệu chứng của mãn kinh, vô sinh, xuất huyết tử cung bất thường, lạc nội mạc tử cung và vô kinh (không xuất hiện kinh nguyệt).
• Progesterone dạng gel bôi âm đạo (Prochieve). Được dùng để điều trị vô sinh và vô kinh.

Nhiều tình trạng sức khỏe mà progestin hoặc dạng phối hợp progestin-estrogen được kê toa để điều trị không thể phòng ngừa được. Chẳng hạn như mãn kinh vì nó là một giai đoạn bình thường của cuộc đời. Tuy rằng những thay đổi trong nồng độ hormon không thể tránh khỏi, nhưng những triệu chứng gây khó chịu mà những thay đổi đó gây ra thường có thể giảm nhẹ được nhờ thuốc và/hoặc nhờ thay đổi lối sống.

Khi cơ thể bạn thay đổi, bạn nên trao đổi thật cởi mở với cả bạn tình và thầy thuốc. Hãy nói với họ cả về những triệu chứng và những thay đổi trong cơ thể lẫn tâm trạng của bạn. Bác sĩ sẽ có thể giúp bạn tìm ra cách kiểm soát và điều trị chúng tốt nhất, bao gồm cả việc làm cách nào để duy trì một đời sống tình dục khỏe mạnh. Và người bạn tình cũng nên biết những gì xảy ra với bạn, đặc biệt là những triệu chứng gây đau đớn và ảnh hưởng đến đời sống tình dục của bạn.

1. Progestogen dùng để chỉ những sản phẩm thay thế hormon tạo ra những tác dụng trên tử cung tương tự như tác dụng của progesterone, là loại hormon tự nhiên được cơ thể người phụ nữ sản xuất ra. Progestin là dạng tổng hợp nhân tạo của progesterone.
2. Progesterone giúp bảo vệ lớp niêm mạc tử cung, còn được gọi là lớp nội mạc tử cung.
3. Progestogen là một thành phần trong liệu pháp hormon kết hợp cùng với estrogen để ngăn không cho nội mạc tử cung dày lên dẫn đến ung thư.
4. Sau khi mãn kinh, cơ thể bạn sẽ sản xuất ra progesterone rất ít (nếu có).
5. Progesterone được cho là chịu trách nhiệm một phần gây ra những triệu chứng trong giai đoạn hành kinh, chẳng hạn như căng đau ngực, cảm thấy phù nề và tâm tính không ổn định.
6. Ngoài liệu pháp hormon điều trị những triệu chứng mãn kinh và thuốc tránh thai, progestogen còn được dùng để điều trị nhiều loại bệnh khác, trong đó có kinh nguyệt không đều và lạc nội mạc tử cung; ung thư vú, thận, và tử cung; ăn mất ngon và sụt cân ở những bệnh nhân AIDS. Progesterone, loại hormon tự nhiên, cũng có thể được dùng để tránh sẩy thai và sinh non.
7. Những thuốc tránh thai chỉ có progestin có thể là một lựa chọn hấp dẫn nếu bạn không thể sử dụng những sản phẩm phối hợp có estrogen hoặc bạn lo lắng về những tác dụng phụ của estrogen. Chúng thích hợp cho những phụ nữ lớn tuổi, đặc biệt là ở những người đang hút thuốc nhưng muốn thực hiện tránh thai bằng phương pháp hormon, và những phụ nữ sau sanh và/hoặc đang cho con bú.
8. Dạng thuốc viên mini chỉ có chứa progestin đặc biệt hiệu quả trong phòng tránh thai (khoảng 97%) nếu sử dụng đúng cách. Chúng nên được sử dụng cùng một thời điểm mỗi ngày để có thể phát huy tác dụng.
9. Progestogen đôi khi được dùng để hỗ trợ chẩn đoán giúp xác định xem cơ thể có sản xuất estrogen hay không. Trong nghiệm pháp này, bệnh nhân sẽ được cho uống thuốc viên progestin trong 5 ngày hoặc hơn. Khi ngừng thuốc, nếu có chảy máu âm đạo có nghĩa là có sự hiện diện của estrogen.
10. Liệu pháp hormon không phải là lựa chọn duy nhất để tránh thai hoặc làm giảm các triệu chứng thời kỳ mãn kinh. Hãy hỏi ý kiến bác sĩ về những lựa chọn khác.

Xem lại những câu hỏi sau đây về progesterone mà bạn nên hỏi bác sĩ để chuẩn bị tốt khi đi khám bệnh.

1. Những bệnh nào có thể điều trị được bằng progesterone hoặc progestin?
2. Những triệu chứng của tôi có thể điều trị được bằng một loại progesterone hay không? Những nguy cơ và lợi ích của cách điều trị này?
3. Bác sĩ có thể giải thích cho tôi về những nghiên cứu mới nhất về liệu pháp hormon điều trị những triệu chứng mãn kinh hay không?
4. Tôi có cần phải sử dụng sản phẩm hormon phối hợp estrogen/progestogen hay không?
5. Những lợi ích khi sử dụng progesterone để tránh thai là gì?
6. Tôi có thể sử dụng progesterone tự nhiên được không? Những mặt lợi - hại của nó?

1. Chức năng của progesterone tự nhiên là gì?
Progesterone giúp cơ thể chuẩn bị để thụ thai và mang thai, điều hòa chu kỳ kinh nguyệt hằng tháng. Nồng độ progesterone tăng lên ở nửa sau của chu kỳ kinh nguyệt. Một trong những chức năng quan trọng của progesterone là vai trò của nó trong sự dày lên của lớp niêm mạc tử cung vào mỗi tháng. Sự dày lên này giúp lớp nội mạc tử cung sẵn sàng đón nhận và nuôi dưỡng trứng đã được thụ tinh.

Nếu xảy ra thai kỳ, progesterone sẽ được sản xuất bởi nhau thai và nồng độ của nó vẫn giữ ở mức cao trong suốt thai kỳ. Sự kết hợp giữa estrogen và progesterone nồng độ cao làm ức chế sự rụng trứng tiếp theo trong suốt thời gian mang thai. Progesterone cũng thúc đẩy sự phát triển của các tuyến sản xuất sữa ở vú trong thai kỳ.

Nếu sự thụ thai không xảy ra, nồng độ estrogen và progesterone hạ thấp xuống, làm lớp nội mạc tử cung bị bong tróc và tống ra ngoài gây ra hiện tượng hành kinh.

2. Progestogen có thể điều trị được những bệnh nào?
Dạng tổng hợp của progesterone, được gọi là progestins, là một thành phần của thuốc tránh thai đường uống và liệu pháp hormon thay thế (cùng với estrogen). Progestin cũng có thể được dùng một mình để tránh thai và để điều trị nhiều loại bệnh, bao gồm xuất huyết tử cung bất thường, vô kinh, lạc nội mạc tử cung, ung thư vú, thận, tử cung, ăn mất ngon và sụt cân do AIDS. Progestin cũng có thể được dùng để hỗ trợ đo lường tác dụng của estrogen trên tử cung.

3. Tại sao tôi không thể chỉ sử dụng progesterone được bán tự do hoặc progesterone bào chế?
Đúng là những loại progesterone tự nhiên có thể được bán tự do ở các quầy thuốc hoặc được các bác sĩ bào chế cũng như kê toa, nhưng FDA chỉ quản lý chặt chẽ về chất lượng những sản phẩm từ các công ty dược phẩm. Nếu bạn có hứng thú với progesterone tự nhiên (hay đồng dạng sinh học), bạn có thể tìm những loại này từ các sản phẩm của những công ty Dược, có thể ở dạng thuốc viên (Prometrium) hoặc dạng gel (Crinon, cũng còn được biết đến với tên Prochieve).

Với những loại progesterone tự nhiên được bán tự do ở các quầy thuốc hoặc được pha chế theo công thức, bạn sẽ không biết được chính xác bạn nhận được những gì; liều lượng và tốc độ hấp thu của những sản phẩm này không được nghiên cứu và ghi nhận kỹ càng. Ngoài ra, những sản phẩm này có thể không được đóng gói có liệt kê những nguy cơ, lợi ích và chống chỉ định.

Những dạng thuốc này có thể không hiểu quả bằng progestin hoặc progesterone được micron hóa.

Ngoài ra, dạng progesterone cream không nên được dùng thay thế cho progestin khi kết hợp với estrogen để điều trị những triệu chứng mãn kinh. Không có những bằng chứng cho thấy chúng có tác dụng bảo vệ chống lại ung thư nội mạc tử cung như progestin hoặc progesterone micron hóa.

Tuy nhiên, những loại progesterone tự nhiên này cũng có những vai trò khác. FDA đã thông qua cho Crinone được lưu hành trên thị trường, đó là một loại gel bôi âm đạo có thành phần là progesterone tự nhiên để điều trị vô kinh và vô sinh, và Mirena, là dụng cụ tử cung có khả năng phóng thích progesterone tự nhiên trực tiếp vào tử cung là một dạng hiệu quả dùng để tránh thai và đôi khi dùng để điều trị xuất huyết tử cung bất thường.

4. Tôi có thể gặp những tác dụng phụ nào khi sử dụng progestin?
Những tác dụng phụ có thể xảy ra thường giống với những triệu chứng hay gặp khi hành kinh, bao gồm chảy máu giữa chu kỳ, co thắt khi hành kinh, phù nề, chóng mặt, ủ rũ, và mệt mỏi. Một số phụ nữ còn gặp những tác dụng phụ hiếm gặp bao gồm suy nhược, ngất, nhạy cảm đau ở ngực, khó ngủ, nhức đầu nặng nề và những vấn đề về thị giác.

Những tác dụng ngược khi sử dung progestin cùng với estrogen kéo dài bao gồm ung thư vú xâm lấn, những tai biến do bệnh tim mạch, mất trí (bao gồm bệnh Alzheimer), đột quỵ và huyết khối. Hãy trao đổi với bác sĩ nếu bạn gặp những triệu chứng trên. Nhiều triệu chứng có thể dần biến mất nếu tiếp tục sử dụng hoặc thay đổi loại thuốc khác.

5. Tại sao thuốc tránh thai và liệu pháp thay thế hormon lại có chứa progestogen?
Estrogen làm tăng tích tụ lớp nội mạc tử cung có thể dẫn đến ung thư. Khi kết hợp với progestogen giúp ngăn không cho estrogen tích tụ lớp nội mạc tử cung và bảo đảm lớp mô thừa sẽ bị lột ra.

6. Tôi có nên dùng thuốc tránh thai chỉ có progestin thay thế cho dạng thuốc tránh thai uống phối hợp có chứa estrogen hay không?
Hầu hết những loại thuốc tránh thai đường uống có chứa estrogen và progestin kết hợp. Những loại thuốc này có phần hiệu quả hơn loại thuốc mini chỉ có progestin (mặc dù loại thuốc mini cho hiệu quả đến 97% nếu được sử dụng đúng cách). Những thuốc viên mini là một lựa chọn tốt nếu bạn không thể dùng những viên có chứa estrogen hoặc những tác dụng phụ của estrogen gây khó chịu cho bạn, chẳng hạn như nhức đầu.

Những thuốc viên chỉ có chứa progesterone thích hợp cho những phụ nữ lớn tuổi, đặc biệt là những phụ nữ hút thuốc lá và muốn dùng phương pháp tránh thai bằng hormon qua đường uống, và những người đang trong thời kỳ hậu sản, và/hoặc đang cho con bú.

Những loại thuốc chỉ có chứa progestin khác là những loại dùng qua đường tiêm có tác dụng lâu dài như Depo-Provera, có thể đảo ngược, có độ tin cậy cao, và thuận tiện hơn cho phụ nữ so với dùng thuốc hằng ngày. Có 2 loại dụng cụ tử cung cũng cho tác dụng dài hạn, có thể đảo ngược cho tác động bằng cách phóng thích progestin trực tiếp vào nội mạc tử cung. Hãy trao đổi về các lựa chọn với bác sĩ để quyết định phương pháp nào tốt nhất cho bạn.

7. Thuốc viên mini ngừa thai bằng cách nào?
Thuốc viên mini có thể ức chế sự rụng trứng, mặc dù không phải lúc nào cũng vậy. Tác dụng chính của nó là làm đặc lớp chất nhầy ở cổ tử cung, ngăn không cho tinh trùng đến tiếp xúc với trứng, do lớp chất nhầy chỉ có thể kéo dài trong 1 ngày do đó quên dùng thuốc có thể làm cho bạn dễ mang thai. Thuốc viên mini chỉ có hiệu quả khoảng 97%.

8. Progestin có thể gây ung thư vú không?
Một số nghiên cứu cho thấy có sự liên quan giữa progestin và ung thư vú. Trong những nghiên cứu này, những phụ nữ sử dụng thuốc tránh thai dạng viên kết hợp có nguy cơ bị ung thư vú cao hơn những phụ nữ sử dụng thuốc tránh thai chỉ có estrogen đơn độc; tuy nhiên, nghiên cứu trên sự liên quan giữa thuốc viên tránh thai và ung thư vú vẫn còn đang mâu thuẫn. Hãy trao đổi về nguy cơ với bác sĩ của bạn.

Theo National Women's Health Resource Center - Y học NET dịch