My Blog

Động mạch là những mạch máu chở máu đi ra khỏi tim đến những bộ phận khác của cơ thể (ngược với tĩnh mạch, là những mạch máu mang máu từ những bộ phận khác của cơ thể quay trở về tim). Tất cả các động mạch, ngoại từ động mạch phổi và động mạch rốn đều mang máu đã được oxy hóa (máu có chứa oxy).

Hệ tuần hoàn là một hệ thống tối quan trọng để duy trì sự sống. Chức năng chính của nó là chịu trách nhiệm cho sự chuyên chở oxygen và chất dinh dưỡng đến tất cả các tế bào và loại bỏ CO₂ và những chất thải, duy trì độ pH tối ưu, sự di chuyển của các thành phần, protein, và tế bào của hệ miễn dịch. Ở những nước phát triển, 2 nguyên nhân chính gây tử vong là nhồi máu cơ tim và đột quỵ đều là do hệ thống động mạch bị chậm chạp và phá hủy dần theo năm tháng.

MÔ TẢ

Hệ động mạch là phần có áp lực cao hơn của hệ thống tuần hoàn. Áp lực động mạch thay đổi từ giá trị tối đa trong suốt thời gian tim bóp, được gọi là huyết áp tâm thu, và giá trị nhỏ nhất, hoặc huyết áp tâm trương được xác định giữa 2 lần co bóp, khi tim đang nghĩ ngơi giữa 2 chu kỳ. Sự dao động của áp lực này trong động mạch tạo ra những nhịp đập có thể nhận biết được ở bất kỳ động mạch nào của cơ thể và nó phản ánh hoạt động của tim.

GIẢI PHẪU

Giải phẫu học của động mạch có thể chia ra làm 2 phần: giải phẫu đại thể, nghiên cứu ở mức vĩ mô, và giải phẫu vi thể, nghiên cứu dưới sự giúp đỡ của kính hiển vi.

Giải phẫu đại thể

Hệ động mạch của cơ thể người chia ra làm 2 nhánh: các động mạch hệ thống, mang máu từ tim đến toàn bộ cơ thể, và các động mạch phổi, mang máu từ tim đến phổi.

Động mạch hệ thống: động mạch hệ thống là những động mạch thuộc vòng tuần hoàn lớn, là một phần của hệ tim mạch mang máu có chứa oxy (đã bị oxy hóa) đi ra khỏi tim, đến cơ thể và mang máu không còn oxy (khử oxy) quay trở về tim. Máu mang oxy rời khỏi tâm thất trái đi vào vòng tuần hoàn lớn qua van động mạch chủ. Phần đầu tiên của vòng tuần hoàn lớn là động mạch chủ, là một động mạch lớn, có thành dày. Động mạch chủ uốn cong lại và chia ra thành những nhánh động mạch chính cung cấp máu cho phần trên của cơ thể trước khi xuyên qua cơ hoành để cung cấp máu cho phần dưới của cơ thể bằng rất nhiều nhánh khác của nó.

Vòng tuần hoàn phổi

Động mạch phổi: Các động mạch phổi là những động mạch thuộc vòng tuần hoàn phổi, vòng tuần hoàn này mang máu đã bị khử oxy đi ra khỏi tim đến phổi và mang máu đã được oxy hóa trở lại từ phổi quay về tim. Từ tâm thất phải, máu được tống qua van động mạch phổi đi vào động mạch phổi rồi chảy qua 2 nhánh động mạch phổi, mỗi nhánh đi vào 1 bên phổi. Sau đó, ở bên trong phổi, các tế bào hồng cầu sẽ nhả CO₂ ra và nhận lấy oxy trong quá trình hô hấp rồi theo tĩnh mạch phổi quay trở về tim.

Giải phẫu vi thể

Các lớp của thành động mạch

Thành động mạch gồm có 3 lớp:

- Lớp ngoài cùng (tunica externa): bao gồm các mô liên kết.

- Lớp giữa (tunica media): được tạo bởi những tế bào cơ trơn và mô đàn hồi.

- Lớp trong (tunica intima): cấu tạo chủ yếu bởi các tế bào nội mạc.

Khoang rỗng bên trong là nơi dòng máu chảy qua.

CÁC LOẠI ĐỘNG MẠCH

- Động mạch phổi: mang máu đã bị khử oxy lên phổi để đổi CO₂ lấy Oxy.

- Động mạch hệ thống: các động mạch hệ thống có thể chia ra làm 2 loại: động mạch cơ và đọng mạch đàn hồi dựa vào thành phần nằm ở lớp giữa của thành động mạch là mô cơ hay là mô đàn hồi và kích thước của nó. Những động mạch có đường kính > 1cm thường là động mạch đàn hồi và những động mạch có đường kính từ 0.1 - 10 mm thường là động mạch cơ. Những động mạch hệ thống chở máu đến các tiểu động mạch, sau đó là đến các mao mạch để trao đổi chất dinh dưỡng và khí.

Động mạch chủ

- Động mạch chủ: là động mạch hệ thống gốc. Nó nhận máu trực tiếp từ tâm thất trái qua van động mạch chủ, sau đó chia nhánh, các nhánh của động mạch chủ cũng sẽ chia thành những nhánh có đường kính nhỏ hơn, trở thành các tiểu động mạch. Các tiểu động mạch tiếp tục cung cấp máu cho các mao mạch sau đó đổ vào các tiểu tĩnh mạch.

- Các tiểu động mạch: là những động mạch thật sự có đường kính nhỏ nhất điều hòa huyết áp bằng sự co bóp của các cơ trơn ở thành của chúng và chở máu đến cho các mao mạch. Các tiểu động mạch có ảnh hưởng lớn nhất đến tuần hoàn tại chỗ và huyết áp toàn thể. Sự kết hợp giữa sức tống máu của tim và lực kháng lại của hệ mạch (được tính bằng tổng lực đề kháng của tất cả các tiểu động mạch bên trong cơ thể), là yếu tố quyết định huyết áp động mạch tại bất kỳ thời điểm cho trước nào đó.

- Mao mạch: là nơi diễn ra tất cả những sự trao đổi quan trọng của hệ tuần hoàn. Các mao mạch thực chất là những tế bào đơn dày giúp khuyếch tán nhanh và dễ dàng khí, đường và những chất dinh dưỡng khác đến xung quanh mô.

LỊCH SỬ

Những người Hy Lạp cổ đại cho rằng động mạch là những chỗ chứa khí chịu trách nhiệm chở khí đến các mô của cơ thể và được nối trực tiếp với khí quản. Có lẽ nguyên nhân là do họ phát hiện ra ở những các động mạch của các xác chết là những ống dẫn trống rỗng.

Ở thời Trung Cổ, người ta nhận ra rằng các động mạch có chứa dịch và gọi nó là "máu linh hồn" hoặc "linh hồn sống", và chất dịch này được xem là có tính chất khác so với những gì chứa bên trong tĩnh mạch. Ở giai đoạn cuối thời Trung Cổ, khí quản vẫn còn được gọi là động mạch.

William Harvay đã mô tả và phổ biến những khái niệm hiện đại về hệ tuần hoàn và vai trò của động mạch và tĩnh mạch ở thế kỷ 17.

Alexis Carrel vào đầu thế kỷ 20 là người đầu tiên mô tả kỹ thuật khâu nối mạch máu và đã thực hiện thành công việc cấy ghép nội tạng trên động vật, ông đã thật sự mở đường cho ngành phẫu thuật mạch máu hiện đại mà trước đó chỉ mới giới hạn ở mức buộc thắt mạch máu vĩnh viễn.

Theo Wikipedia - Y học NET dịch