Nhức đầu chùm là một trong những loại nhức đầu gây đau đớn nhất. Tính chất đặc biệt của nhức đầu chùm là cơn đau xuất hiện theo chu kỳ, hay thành chuỗi - do đó nó mới có cái tên là "nhức đầu chùm".

Một đợt nhức đầu có thể kéo dài từ vài tuần đến vài tháng và thường theo sau đó là một giai đoạn thuyên giảm, khi đó bệnh nhân hết nhức đầu hoàn toàn. Chu kỳ nhức đầu thay đổi tùy theo người, nhưng hầu hết bệnh nhân đều bị 1 hay 2 đợt nhức đầu mỗi năm. Trong giai đoạn thuyên giảm, sẽ không có một cơn nhức đầu nào xảy ra trong vòng vài tháng, và đôi khi là đến vài năm.

Nhức đầu chùm ít gặp và cũng không gây đe dọa tính mạng. Điều trị nhức đầu chùm có thể giúp cho cơn đau diễn ra ngắn hơn và ít nặng nề hơn. Ngoài ra, những phương pháp phòng ngừa có thể giúp làm giảm số lần xuất hiện cơn đau.

TRIỆU CHỨNG

Nhức đầu chùm diễn ra nhanh chóng và thường không có dấu hiệu báo động. Những dấu hiệu và triệu chứng thường gặp là:

• Đau nhức nặng thường ở xung quanh mắt, nhưng cũng có thể lan ra những khu vực khác như mặt, đầu, cổ và vai.
• Đau chỉ ở một bên.
• Bệnh nhân không chịu ngồi yên 1 chỗ
• Tiết nước mắt nhiều
• Đỏ mắt ở bên đau
• Nghẹt hay chảy nước mũi ở bên đau
• Vã mồ hôi, hoặc tái nhạt ở mặt
• Sưng, phù nề xung quanh mắt ở bên đau
• Giảm kích thước đồng tử
• Mí mắt rũ xuống

Cơn đau thường được mô tả như là một cảm giác chói, xuyên thủng hoặc bỏng rát. Những bệnh nhân bị nhức đầu chùm mô tả cảm giác của họ khi bị đau như là bị một que lửa nóng đâm vào mắt hoặc mắt như bị đẩy ra khỏi hốc mắt. Những bệnh nhân nhức đầu chùm không ngồi yên một chỗ mà thường đi qua lại hoặc ngồi đung đưa đầu liên tục theo hướng trước - sau để làm dịu cơn đau. Ngược với nhức đầu migraine, những bệnh nhân nhức đầu chùm thường tránh phải nằm khi bị đau do tư thế này có vẻ như làm cho cơn đau tăng lên.

Có một số triệu chứng tương tự như nhức đầu migraine là nôn ói, nhạy cảm với ánh sáng và tiếng động, choáng cũng có thể xảy ra ở bệnh nhân nhức đầu chùm.

Tính chất của đợt nhức đầu

Nhức đầu chùm thường kéo dài từ 1 đến 12 tuần. Ngày khởi đầu và độ dài của mỗi đợt nhức đầu có thể giống nhau từ đợt này sang đợt khác. Ví dụ như những đợt nhức đầu chùm có thể xảy ra theo mùa, chẳng hạn như xảy ra vào mỗi mùa xuân hay mỗi mùa thu.

Hầu hết những bệnh nhân nhức đầu chùm thể từng hồi, có nghĩa là nhức đầu chùm xảy ra trong khoảng từ 1 tuần đến 1 năm, sẽ có một khoảng thời gian thuyên giảm có thể kéo dài từ 6 đến 12 tháng trước khi đợt nhức đầu kế tiếp xảy ra. Những đợt nhức đầu chùm mạn tính có thể tiếp tục trong hơn 1 năm, hoặc những đợt thuyên giảm có thời gian ít hơn 1 tháng.

Trong đợt nhức đầu:

• Cơn nhức đầu thường xảy ra mỗi ngày, đôi khi là vài lần mỗi ngày.
• Mỗi cơn có thể kéo dài từ 15 phút đến 3 giờ.
• Cơn thường xuất hiện vào cùng một giờ trong ngày.
• Phần lớn cơn nhức đầu xuất hiện vào khoảng từ 9 giờ tối đến 9 giờ sáng.

Cơn đau thường chấm dứt cũng đột ngột như khi nó xuất hiện với cường độ cơn đau giảm đi một cách nhanh chóng. Sau cơn đau, hầu hết bệnh nhân cảm thấy hoàn toàn hết đau nhưng rất mệt mỏi.

Khi nào cần đi khám

Nếu bạn mới bị nhức đầu chùm lần đầu tiên, bạn nên đi khám bệnh để loai trừ những nguyên nhân gây nhức đầu khác và tìm ra cách điều trị hiệu quả nhất. Những cơn nhức đầu, ngay cả khi rất nặng, thường không phải là kết quả của một bệnh nào đó, nhưng những cơn nhức đầu đôi khi cũng là biểu hiện của một bệnh nặng chẳng hạn như u não hoặc vỡ những mạch máu bị yếu (phình mạch). Ngoài ra, nếu bạn đã từng bị nhức đầu trước đây, hãy đến gặp bác sĩ nếu như chu kỳ hoặc tính chất của những cơn nhức đầu thay đổi.

Hãy đến gặp bác sĩ hoặc đến phòng cấp cứu ngay lập tức nếu bạn có bất kỳ dấu hiệu hoặc triệu chứng nào dưới đây:

• Nhức đầu nặng và đột ngột, thường giống như sét đánh.
• Nhức đầu kèm với sốt, cổ gượng, tai biến, tê hoặc nói khó. Đó có thể là biểu hiện của một số bệnh như đột quỵ, viêm màng não, viêm nãou não. hoặc
• Nhức đầu sau chấn thương ở đầu, ngay cả khi đó là một cú té hay va chạm nhẹ, đặc biệt là khi nhức đầu nặng hơn.
• Cơn nhức đầu nặng và diễn ra đột ngột không giống như bất cứ cơn nhức đầu nào mà bạn đã từng bị trước đây.

NGUYÊN NHÂN

Nguyên nhân chính xác gây nhức đầu chùm vẫn chưa được biết rõ, tuy nhiên có thể sự bất thường ở vùng hạ đồi đóng một vai trò nào đó. Nhức đầu chùm thường diễn ra với chu kỳ đều đặn như đồng hồ trong ngày, và chu kỳ của những đợt nhức đầu chùm thường liên quan đến các mùa trong năm. Những chu kỳ trên gợi ý cho chúng ta thấy rằng có thể đồng hồ sinh học của cơ thể có tham gia một vai trò nào đó. Ở người, đồng hồ sinh học nằm ở vùng hạ đồi là khu vực nằm sâu trong trung tâm não. Bất thường vùng hạ đồi có thể giải thích được tính chất thời gian và chu kỳ của nhức đầu chùm. Một số nghiên cứu đã phát hiện được có sự gia tăng hoạt động ở vùng hạ đồi trong cơn đau của bệnh nhân bị nhức đầu chùm.

Một số yếu tố khác có thể liên quan đến tiến triển của nhức đầu chùm bao gồm:

• Hormon. Những bệnh nhân nhức đầu chùm có bất thường về nồng độ của một số hormon trong cơ thể, chẳng hạn như melatonin và cortisol, trong đợt nhức đầu.
• Những chất dẫn truyền thần kinh. Sự thay đổi nồng độ của một số chất hóa học có chức năng chuyên chở các tín hiệu trong não, như serotonin, cũng có thể có vai trò trong nhức đầu chùm.

Không giống như nhức đầu migraine và nhức đầu do áp lực, nhức đầu chùm thường không có yếu tố kích thích chẳng hạn như thức ăn, thay đổi hormon, hoặc stress. Nhưng khi đang trong đợt nhức đầu chùm, uống rượu có thể gây kích thích những cơn nhức đầu dữ dội. Do đó, nhiều bệnh nhân bị nhức đầu chùm nên tránh uống rượu trong khoảng thời gian xảy ra cơn. Những kích thích khác có thể gặp bao gồm sử dụng một số loại thuốc, chẳng hạn như nitroglycerin, là một loại thuốc dùng để điều trị bệnh tim.

YẾU TỐ NGUY CƠ

Những yếu tố nguy cơ của nhức đầu chùm bao gồm:

• Là nam giới. Nam giới bị nhức đầu chùm nhiều hơn nữ.
• Là người trưởng thành. Hầu hết những bệnh nhân bị nhức đầu chùm lần đầu tiên vào khoảng cuối những năm 20 tuổi, tuy nhiên nhức đầu chùm có thể xảy ra ở bất kỳ lứa tuổi nào.
• Là người da đen. Người da đen bị nhiều hơn người da trắng.
• Hút thuốc lá. Nhiều cơn nhức đầu xuất hiện khi bệnh nhân hút thuốc lá.
• Uống rượu. Rượu có thể kích thích gây nhức đầu nếu bạn đang trong nguy cơ bị nhức đầu chùm.
• Tiền sử gia đình. Nếu cha mẹ hay anh chị em ruột đã từng bị nhức đầu chùm, bạn rất có khả năng cũng bị bệnh như vậy.

CHUẨN BỊ ĐI KHÁM

Thông thường bệnh nhân có khuynh hướng đi khám tổng quát. Tuy nhiên, cũng có thể bệnh nhân thích đến gặp ngay một bác sĩ chuyên gia thần kinh hơn.

Do một lượt khám có thể rất ngắn và thường có nhiều vấn đề cần giải quyết nên sẽ rất tốt nếu bạn chuẩn bị tốt cho lượt khám của mình. Dưới đây là một số thông tin giúp bạn sẵn sàng cho đợt khám của mình và những câu bác sĩ sẽ hỏi.

Những việc bạn có thể làm

• Ghi nhận lại bất kỳ triệu chứng nào mà bạn cảm nhận được, bao gồm cả những triệu chứng có vẻ như không liên quan đến lý do đi khám bệnh của bạn. Cố gắng theo dõi thời điểm nhức đầu, khoảng thời gian kéo dài và bạn đang làm gì ngay trước khi cơn nhức đầu xuất hiện.
• Ghi nhận những thông tin cá nhân như những lần stress nặng nề hay những thay đổi trong cuộc sống mà bạn đã trải qua gần đây.
• Ghi lại danh sách những loại thuốc bạn đang dùng cũng như những loại vitamin hay những thuốc hỗ trợ khác và nói với bác sĩ.
• Ghi lại những câu cần hỏi bác sĩ.

Thời gian của bạn với bác sĩ có giới hạn, do đó việc chuẩn bị danh sách các câu hỏi sẽ có thể giúp bạn tận dụng được tối đa khoảng thời gian này. Hãy liệt kê các câu hỏi của bạn theo thứ tự từ quan trọng nhất đến ít quan trọng nhất để phòng trường hợp không đủ thời gian. Đối với bênh nhức đầu chùm, một số câu hỏi cơ bản cần hỏi bác sĩ bao gồm:

• Nguyên nhân nào có khả năng gây ra triệu chứng của tôi nhiều nhất?
• Có thể có những nguyên nhân khác gây ra những triệu chứng đó không?
• Tôi cần phải làm những xét nghiệm gì? Những xét nghiệm đó sẽ giúp loại trừ được những bệnh nào?
• Bệnh của tôi là tạm thời hay mạn tính?
• Có thể điều trị bằng những cách nào? Theo bác sĩ thì tôi nên chọn cách nào?
• Có cách điều trị thay thế nào so với cách điều trị chính mà bác sĩ đã đề nghị?
• Tôi còn có một số bệnh khác. Làm cách nào để có thể điều trị chúng cùng lúc một cách tốt nhất?
• Tôi có cần phải kiêng, không được làm điều gì không?
• Tôi có cần phải đi khám chuyên khoa không?
• Có loại thuốc phổ thông (generic) nào thay thế được loại thuốc mà bác sĩ đã kê toa cho tôi không?
• Những tác dụng phụ thường gặp của loại thuốc mà bác sĩ đã kê toa cho tôi là gì?
• Có những tờ bướm hay tài liệu nào tôi có thể mang về nhà không? Có website nào nên đọc về vấn đề của tôi không?

Ngoài những câu bạn đã chuẩn bị để hỏi bác sĩ, đừng e ngại khi đặt những câu hỏi khác nếu như bạn không hiểu một điều gì đó.

Những câu bác sĩ sẽ hỏi

Bác sĩ có thể sẽ hỏi bạn một số câu hỏi. Chuẩn bị sẵn sàng câu trả lời cho những câu hỏi đó có thể giúp tiết kiệm thời gian. Bác sĩ có thể hỏi những câu sau:

• Bạn bắt đầu thấy xuất hiện triệu chứng đầu tiên vào lúc nào?
• Những triệu chứng của bạn tiếp tục kéo dài hoặc đôi khi mới xuất hiện?
• Những triệu chứng của bạn có khuynh hướng xảy ra cùng một thời điểm trong ngày không? Nó có xảy ra vào cùng một mùa trong năm không?
• Rượu có gây ra những triệu chứng của bạn không?
• Mức độ nặng của những triệu chứng của bạn như thế nào?
• Những yếu tố nào làm cho những triệu chứng của bạn giảm đi (nếu có)?
• Những yếu tố nào làm cho những triệu chứng của bạn tăng lên (nếu có)?

KHÁM VÀ CHẨN ĐOÁN

Nhức đầu chùm có kiểu đau đặc trưng riêng và chu kỳ xuất hiện của các cơn. Quá trình chẩn đoán dựa vào sự mô tả của bạn về cơn bệnh, bao gồm cơn đau, vị trị và độ nặng cùng với những triệu chứng kèm theo. Tần số và độ dài của cơn cũng là những yếu tố quan trọng.

Nếu bạn bị nhức đầu mạn tính hoặc tái phát, bác sĩ sẽ cố gắng xác định loại và nguyên nhân gây nhức đầu bằng một số cách.

Khám và xét nghiệm

• Khám thần kinh. Khám thần kinh có thể sẽ giúp bác sĩ phát hiện ra những dấu hiệu thực thể của nhức đầu chùm. Đôi khi, đồng tử của mắt sẽ nhỏ lại, hoặc mí mắt sẽ rũ xuống ngay cả ở thời điểm giữa các cơn đau.
• Khảo sát hình ảnh. Nếu cơn nhức đầu của bạn phức tạp hay bất thường, hoặc phát hiện bất thường khi khám thần kinh, bạn có thể sẽ phải trải qua một số xét nghiệm chẩn đoán để loại trừ những nguyên nhân nghiêm trọng gây nhức đầu, chẳng hạn như khối u hoặc phình mạch. Hai khảo sát hình ảnh về não thông dụng nhất là CT và MRI. CT là kỹ thuật dùng một chuỗi tia X trực tiếp được vi tính hóa để tạo ra một hình ảnh toàn diện của não. MRI không dùng tia X mà nó phối hợp giữa từ trường và sóng radio cùng với vi tính để cho ra hình ảnh rõ ràng của não.

Theo dõi nhức đầu

Một trong những việc có ích nhất mà bạn có thể làm là theo dõi cơn nhức đầu mỗi ngày trong ít nhất 2 tháng. Mỗi khi bị nhức đầu, hãy ghi nhận lại những thông tin sau:

• Mô tả cơn đau
• Độ nặng cơn đau
• Vị trí cơn đau
• Khoảng thời gian kéo dài của cơn đau
• Những loại thuốc bạn đang dùng
• Thời điểm
• Bạn đang làm gì
• Bạn đang ăn gì hay uống gì.

Bảng theo dõi này có thể là một đầu mối giá trị giúp bác sĩ chẩn đoán được loại nhức đầu của bạn và khám phá được những tác nhân kích thích gây nhức đầu.

ĐIỀU TRỊ

Không có cách điều trị khỏi hẳn bệnh nhức đầu chùm. Mục tiêu điều trị là giúp làm giảm bớt độ nặng của cơn đau và làm những đợt nhức đầu ngắn lại.

Do cơn nhức đầu trong nhức đầu chùm xuất hiện bất ngờ và có thể giảm trong một khoảng thời gian ngắn nên những thuốc giảm đau thông dụng như aspirin hay ibuprofen (Advil, Motrin, và những loại khác) không có hiệu quả. Cơn nhức đầu thường hết trước khi thuốc bắt đầu có tác dụng. Tuy nhiên cũng có những loại thuốc giảm đau khác có tác dụng điều trị nhức đầu tức thời. Việc điều trị nhức đầu chùm tập trung vào phòng bệnh hơn và có nhiều lựa chọn điều trị hơn.

Điều trị cấp

Những cách điều trị có hiệu quả nhanh bao gồm:

• Oxy. Hít oxy 100% qua mặt nạ ở tần số 7- 10 lít/phút trong một thời gian ngắn có thể giúp giảm đau cho hầu hết bệnh nhân. Tác dụng của các điều trị an toàn và rẻ tiền này có thể cảm nhận được trong vòng 15 phút. Mặt bất lợi chính của phương pháp này là cần phải mang bình oxy đi theo khắp nơi nên có thể sẽ bất lợi và khó thực hiện được tức thời. Vẫn có những loại bình oxy nhỏ, dễ mang theo nhưng một số người vẫn cảm thấy bất lợi. Đôi khi oxy chỉ làm chậm lại chứ không làm chấm dứt cơn đau, và cơn đau có khả năng quay trở lại.
• Triptan. Dạng sumatriptan (Imitrex) dùng qua đường tiêm thường được dùng để điều trị nhức đầu migraine cũng có tác dụng điều trị tức thời đối với nhức đầu chùm. Một số người đáp ứng tốt với sumatriptan dạng xịt qua mũi nhưng đối với hầu hết mọi người thì dạng này vẫn không hiệu quả bằng dạng tiêm. Sumatriptan không được khuyến khích dùng ở những người bị tăng huyết áp không kiểm soát hoặc bệnh thiếu máu cơ tim. Một loại thuốc Triptan khác là zolmitriptan (Zomig) có thể được sử dụng dưới dạng xịt qua mũi cũng có thể làm giảm nhức đầu chùm. Loại thuốc này có thể là lựa chọn tốt nếu bạn không dung nạp tốt với những dạng điều trị tức thời khác.
• Dihydroergotamine. Dẫn xuất này được sử dụng dưới dạng tiêm tĩnh mạch, tiêm bắp và dạng hít. Dihydroergotamine (D.H.E. 45, Migranal) có tác dụng giảm đau hiệu quả ở một số bệnh nhân bị nhức đầu chùm. Khi tiêm tĩnh mạch, bạn cần phải đến bệnh viện hoặc phòng khám. Dạng hít có tác dụng chậm hơn.
• Octreotide (Sandostatin, Sandostatin LAR). Là phiên bản nhân tạo dùng qua đường tiêm của hormon não có tên là somatostatin, là cách điều trị nhức đầu chùm hiệu quả và an toàn đối với những bệnh nhân bị tăng huyết áp và thiếu máu cơ tim.
• Thuốc tê tại chỗ. Những thuốc có tác dụng tê tại chỗ, chẳng hạn như lidocaine (Xylocaine), có thể có hiệu quả đối với những cơn nhức đầu chùm khi được sử dụng dưới dạng thuốc nhỏ mũi.

Phẫu thuật

Trong một số ít trường hợp, phẫu thuật được lựa chọn để điều trị cho những bệnh nhân nhức đầu chùm mạn tính không đáp ứng tốt với điều trị tích cực hoặc không thể dung nạp được với thuốc hay những tác dụng phụ của chúng. Những ứng cử viên cho lựa chọn điều trị bằng phẫu thuật là những người bị nhức chỉ ở một bên đầu do phẫu thuật chỉ có thể tiến hành được ở một bên.

Có một số cách phẫu thuật được sử dụng để điều trị nhức đầu chùm. Những phương pháp này có mục đích làm tổn thương đường dẫn truyền thần kinh được cho là gây ra cơn đau. Tuy nhiên, phẫu thuật có thể dẫn đến yếu cơ hàm hoặc mất cảm giác ở một số vùng ở mặt và đầu. Một số lựa chọn phẫu thuật bao gồm:

• Phẫu thuật quy ước. Dùng cách phẫu thuật xâm lấn quy ước, bác sĩ sẽ cắt một phần dây thần kinh sinh ba - là dây thần kinh cung cấp cho khu vực phía sau và xung quanh mắt - bằng dao mổ hoặc dùng dao điện đốt để hủy một phần của dây thần kinh. Cách phẫu thuật này có thể làm giảm đau nhưng gây nguy cơ nghiêm trọng cho mắt. Hiện nay nó không còn là lựa chọn đầu tiên của các bác sĩ nữa.
• Tiêm glycerol. Tiêm glycerol vào dây thần kinh mặt có thể làm giảm triệu chứng ngay lập tức và ít nguy cơ hơn những phương pháp phẫu thuật khác.

Những cách điều trị mới

Các nhà khoa học đã tìm hiểu được nhiều hơn về nguyên nhân gây nhức đầu chùm do đó họ có thể phát triển những phương pháp điều trị tuyển chọn hơn. Một hướng phát triển mới có triển vọng là sử dụng thiết bị để kích thích thần kinh chẩm, gây ảnh hưởng đến thần kinh sinh ba. Để điều trị những bệnh nhân bị nhức đầu chùm thường xuyên, các nhà nghiên cứu đã thử nghiệm một máy kích thích có kích thước bằng một pacemaker (máy tạo nhịp tim) gửi tín hiệu qua các điện cực - được cấy vào trên dây thần kinh chẩm. Một số nghiên cứu nhỏ khác, trong đó có những nghiên cứu của Mayo Clinic, về những thiết bị kích thích thần kinh chẩm được cấy vào cơ thể đã phát hiện ra rằng những thiết bị này có khả năng giảm nhức đầu mạn tính ở một số người, và thiết bị này được dung nạp tốt và tỏ ra rất an toàn.

Những nghiên cứu tương tự bằng cách cấy những thiết bị kích thích vào vùng hạ đồi, là khu vực bên trong não liên quan đến thời điểm của những đợt nhức đầu chùm. Những thiết bị này có thể làm giảm triệu chứng ở những bệnh nhân bị nhức đầu chùm nặng, mạn tính.

Thuốc phòng ngừa

Khi những đợt nhức đầu chùm bắt đầu xuất hiện, bạn sẽ cần phải dùng những thuốc tác dụng dài thường kèm theo với những thuốc tác dụng ngắn. Sau khi đã kiểm soát được những cơn nhức đầu, bạn sẽ ngừng sử dụng những thuốc tác dụng ngắn nhưng sẽ phải tiếp tục dùng những thuốc tác dụng dài.

Những thuốc tác dụng ngắn có thể giúp ngăn những cơn nhức đầu xảy ra trong thời gian chờ đợi những thuốc tác dụng dài bắt đầu có tác dụng.

• Corticoid. Là những thuốc kháng viêm, ví dụ như prednisone, có tác dụng ngăn ngừa nhanh. Chúng thuộc nhóm thuốc có tên là steroid. Các bác sĩ có thể kê toa corticoid nếu bạn chỉ mới bị nhức đầu chùm gần đây hoặc nếu bệnh của bạn bao gồm những đợt nhức đầu chùm ngắn và thời gian nghỉ kéo dài. Mặc dù corticoid là một lựa chọn tuyệt vời khi sử dụng trong thời gian ngắn nhưng do nó có những tác dụng phụ nặng nề nên không thể sử dụng lâu dài được.
• Ergotamine. Ergotamine (Ergomar, hoặc những loại khác) có dạng viên đặt dưới lưỡi hoặc viên thuốc đạn để nhét vào hậu môn, được dùng trước khi đi ngủ để phòng cơn nhức đầu xảy ra vào ban đêm. Ergot rất hiệu quả nhưng không thể dùng kết hợp với Triptan được.
• Chặn dây thần kinh. Tiêm những tác nhân có tác dụng làm tê (thuốc tê) và corticoid vào khu vực xung quanh dây thần kinh chẩm nằm phía sau đầu có thể giúp ngăn không cho tín hiệu đau di chuyển theo đường thần kinh lên não. Dây thần kinh chẩm hợp với dây thần kinh sinh ba kết nối với tất cả những cấu trúc nhạy cảm đau ở bên trong não. Chặn dây thần kinh chẩm có thể giúp giảm triệu chứng tạm thời trong thời gian chờ những thuốc tác dụng dài có tác dụng.

Những thuốc tác dụng dài. Được dùng trong toàn bộ thời gian diễn ra đợt nhức đầu chùm. Một số người bị nhức đầu chùm mạn tính có thể cần phải uống từ hai loại thuốc tác dụng kéo dài trở lên cùng một lúc.

• Thuốc chẹn kênh calci. Chẳng hạn như verapamil (Calan, Verelan, và những loại thuốc khác) thường là lựa chọn đầu tiên để ngăn ngừa nhức đầu chùm. Đôi khi sau khi chấm dứt đợt nhức đầu chùm, thuốc sẽ được dùng giảm liều dần và ngưng thuốc dưới sự kiểm soát của bác sĩ. Đôi khi cần phải dùng lâu dài để kiểm soát bệnh nhức đầu chùm thể mạn tính. Các tác dụng phụ của thuốc bao gồm táo bón, chóng mặt, nôn ói, mệt mỏi, phù mắt cá chân và hạ đường huyết.
• Lithium carbonate. (Lithobid, Eskalith, và những loại khác) được dùng để điều trị những rối loạn lưỡng cực, cũng có hiệu quả ngăn ngừa nhức đầu chùm mạn tính. Tác dụng phụ bao gồm run, tăng bài tiết nước tiểu và tiêu chảy. Bác sĩ có thể điều chỉnh liều để hạn chế tác dụng phụ. Khi sử dụng loại thuốc này, bạn sẽ được thử máu thường xuyên để kiểm tra xem một số tác dụng phụ nghiêm trọng có thể xảy ra, chẳng hạn như tổn thương thận.

Những loại thuốc phòng ngừa khác dùng cho nhức đầu chùm bao gồm những thuốc chống tai biến như divalproex (Depakote) và topiramate (Topamax).

THAY ĐỔI LỐI SỐNG

Những biện pháp sau có thể giúp bạn tránh những cơn nhức đầu diễn ra trong chu kỳ:

• Ngủ đúng giờ. Đợt nhức đầu chùm có thể diễn ra khi có sự thay đổi giờ giấc ngủ bình thường do đó trong đợt nhức đầu, bạn nên ngủ đúng giờ.
• Tránh những chất có cồn. Uống những chất có cồn, bao gồm rượu và bia, hầu như luôn là tác nhân kích thích những cơn nhức đầu diễn ra khi đang trong chu kỳ. Cơn nhức đầu có thể diễn ra rất nhanh chóng, thậm chí là ngay cả trước khi bạn uống cạn ly đầu tiên.
• Hạn chế tiếp xúc với những chất dễ bay hơi. Tiếp xúc kéo dài với những chất dễ bay hơi như dung môi, xăng, dầu hỏa và màu vẽ làm từ dầu có thể gây nhức đầu.
• Cẩn thận với độ cao. Trong chu kỳ của bệnh, sự sụt giảm nồng độ oxy khi ở những vùng cao có thể gây nhức đầu.
• Tránh thuốc lá. Nicotine có thể gây nhức đầu khi đang trong chu kỳ. Nếu bạn có nguy cơ bị nhức đầu chùm, tốt nhất là hãy ngừng hút thuốc và tránh những sản phẩm làm từ thuốc lá khác.
• Tránh nitrate. Trong chu kỳ bệnh, nitrate có thể làm khởi phát nhức đầu ở một số người. Những thức ăn có chứa nitrate bao gồm thịt ám khói và đã được chế biến. Một số loại thuốc như nitroglycerin cũng có thể có chứa nitrate.

ĐIỀU TRỊ HỖ TRỢ

Do nhức đầu chùm gây đau đớn rất nhiều, nên bệnh nhân có khuynh hướng cố gắng tìm những biện pháp điều trị hỗ trợ để giảm đau. Tuy nhiên, một cuộc khảo sát gần đây ở những bệnh nhân nhức đầu chùm cố thử những phương pháp điều trị hỗ trợ như châm cứu, nắn khớp, vi lượng đồng căn đã cho thấy rằng có ít hơn 10% bệnh nhân cảm thấy những phương pháp trên có hiệu quả.

Do những thực phẩm chức năng có bán sẵn ở các quầy thuốc nên một số người quay sang sử dụng chúng để tìm cách giảm những cơn đau trong nhức đầu chùm. Một trong số đó là melatonin, được xem là có thể làm giảm mức độ ở những bệnh nhân nhức đầu chùm. Tuy nhiên cách điều trị bằng melatonine vẫn chưa được chứng minh là cách điều trị hiệu quả để né tránh những cơn nhức đầu. Hãy chắc chắn rằng mình đã hỏi ý kiến bác sĩ trước khi thử bất kỳ loại thực phẩm chức năng nào do chúng có thể gây phản ứng với những loại thuốc mà bạn đang dùng.

PHÒNG NGỪA

Do nguyên nhân gây nhức đầu chùm vẫn chưa được biết nên bạn không thể ngăn chặn cơn đau đầu tiên. Tuy nhiên, chiến lược phòng ngừa là yếu tố quyết định trong việc kiểm soát nhức đầu chùm do việc cố gắng điều trị nó với chỉ một loại thuốc tác dụng cấp thời có thể được xem là vô vọng. Ngăn ngừa có thể giúp làm giảm tần số cũng như độ nặng của cơn nhức đầu và nguy cơ bị nhức đầu trở lại. Những thuốc phòng ngừa cũng làm tăng hiệu quả của những thuốc tác dụng cấp thời.

Ngoài ra, bạn còn có thể làm giảm nguy cơ bị những cơn nhức đầu khác trong tương lai bằng cách tránh rượu bia và nicotine vốn là những chất có khả năng thúc đẩy cơn nhức đầu chùm.

Theo Mayo Clinic - Y học NET dịch