My Blog

Hội chứng ruột kích thích là một bệnh tiêu hóa mãn tính vẫn chưa tìm được nguyên nhân. Những triệu chứng thường gặp bao gồm: đau hay quặn bụng, trướng bụng và đầy hơi, ngoài ra còn kèm theo thay đổi thói quen đi cầu. Hội chứng ruột kích thích trước đây đã từng được gọi là chứng co thắt ruột, bệnh ruột chức năng và viêm niêm mạc kết tràng. Tuy nhiên, hội chứng ruột kích thích không phải là một viêm ruột thật sự.

Hội chứng ruột kích thích không gây lây nhiễm, di truyền hoặc ung thư hóa. Tuy nhiên nó thường xuyên làm ảnh hưởng đến những sinh hoạt thường ngày của bệnh nhân. 90% những người được phỏng vấn trong một cuốc điều tra trong nhóm những người đã kết hôn hoặc đang sống thử tiền hôn nhân cho biết hội chứng này gây khó khăn cho họ trong những mối quan hệ riêng tư và 45% cho biết nó gây khó khăn cho đời sống tình dục của họ.

NGUYÊN NHÂN

Hiện nay người ta vẫn chưa tìm ra được nguyên nhân của hội chứng ruột kích thích. Nó được cho rằng đó là kết quả của sự tác động qua lại của nhu động ruột bất thường, sự quan tâm nhiều hơn đến những chức năng bình thường của cơ thể và sự thay đổi liên kết thần kinh giữa não và ống tiêu hóa. Những nhu động bất thường của ruột (quá nhanh hay quá chậm) xảy ra ở một số người bị hội chứng ruột kích thích.

Hội chứng ruột kích thích cũng xuất hiện sau một giai đoạn viêm dạ dày - ruột.

Người ta còn cho rằng hội chứng ruột kích thích gây ra bởi sự dị ứng với thức ăn hoặc tính nhạy cảm đối với thức ăn, tuy nhiên điều này vẫn chưa được chứng minh.

Những triệu chứng của hội chứng ruột kích thích có thể xấu đi khi bị stress hoặc có kinh, nhưng những yếu tố trên không có vẻ là nguyên nhân dẫn đến hội chứng này.

TRIỆU CHỨNG

Hội chứng ruột kích thích tác động đến mỗi người theo những cách khác nhau. Tiêu chuẩn xác định của hội chứng ruột kích thích là khó chịu hoặc đau ở bụng. Những triệu chứng sau cũng thường hay gặp:

• Đau và quặn bụng và giảm đi sau mỗi nhu động ruột.
• Thay đổi chu kỳ tiêu chảy và táo bón.
• Thay đổi số lần đi cầu
• Đầy hơi
• Chảy dịch nhầy ra khỏi trực tràng
• Trướng bụng
• Căng chướng bụng

Những dấu hiệu sau không phải là triệu chứng của hội chứng ruột kích thích:

• Có máu trong phân hay trong nước tiểu
• Nôn ói
• Cơn đau bụng hoặc tiêu chảy là thức dậy giữa chừng
• Sốt
• Sụt cân

KHI NÀO CẦN ĐẾN GẶP BÁC SĨ

Hội chứng ruột kích thích ảnh hưởng đến từng người theo những cách khác nhau. Nếu bạn gặp bất kỳ triệu chứng nào kể trên, hãy liên hệ với bác sĩ để sắp xếp một cuộc hẹn khám bệnh.

Nếu người bệnh có những dấu hiệu và triệu chứng của hội chứng ruột kích thích hoặc bệnh nhân bị hội chứng ruột kích thích kèm theo những dấu hiệu bất thường, nên hỏi ý kiến bác sĩ. Hãy đến phòng cấp cứu bệnh viên nếu như triệu chứng trở nên nặng nề hoặc xuất hiện một cách đột ngột.

Những triệu chứng trái ngược với hội chứng ruột kích thích bao gồm: có máu trong phân hoặc trong nước tiểu, nôn ói, phân đen hoặc giống như hắc ín, đau hoặc tiêu chảy nặng đủ để đánh thức người bệnh dậy giữa chừng và sụt cân. Nếu gặp những triệu chứng này, hãy đi khám bệnh ngay lập tức.

KHÁM VÀ XÉT NGHIỆM

Hội chứng ruột kích thích có thể rất khó chẩn đoán. Việc chẩn đoán hội chứng này được gọi là chẩn đoán loại trừ, có nghĩa là trước tiên bác sĩ sẽ nghi ngờ bạn bị một số bệnh khác, và có thể sẽ cho bạn làm một số xét nghiệm hay thực hiện một số thủ thuật để loại trừ những bệnh kể trên. Một số xét nghiệm có thể bao gồm các xét nghiệm hóa sinh, chẩn đoán hình ảnh (như CT scan, chụp x quang ruột non) hoặc nội soi ống tiêu hóa dưới. Nội soi là một thủ thuật dùng một ống dẻo với một camera nhỏ ở một đầu và đưa đầu này vào trong ống tiêu hóa của bệnh nhân sau khi đã cho thuốc tê.

• Cần phải kết hợp giữa bệnh sử, khám lâm sàng và những xét nghiệm lựa chọn để có thể chẩn đoán được hội chứng ruột kích thích.
• Không có một xét nghiệm máu hay X quang đơn lẻ nào có thể xác định được chẩn đoán hội chứng này.

ĐIỀU TRỊ

Tại nhà

Nhiều người bị hội chứng này đã tự thay đổi chế độ ăn trước khi gặp bác sĩ. Tránh những thức ăn hằng ngày tạm thời có thể giúp phân biệt được hội chứng ruột kích thích với những triệu chứng bất dung nạp lactose vốn có những biểu hiện tương tự. Những bệnh nhân tránh ăn những thức ăn thường ngày nên tập luyện và xem xét vấn đề uống thêm viên calcin hỗ trợ.

Một số loại thức ăn, chẳng hạn như các loại rau thuộc họ cải (súp lơ, cải xanh, bắp cải) và những loại đậu có thể làm cho triệu chứng chướng bụng và đầy hơn nặng nề hơn.

Điều trị

Hầu hết những người bị hội chứng ruột kích thích chỉ đôi khi mới gặp triệu chứng. Một số người có thể có triệu chứng kéo dài và cần phải được kê toa thuốc.

• Cách điều trị phổ biến nhất của hội chứng ruột kích thích là thêm chất xơ vào bữa ăn. Theo mặt lý thuyết thì việc này sẽ làm dãn phần trong ống tiêu hóa nên giúp giảm khả năng ống tiêu hóa bị co thắt khi thức ăn đi qua. Chất xơ cũng làm cải thiện tần số nhu động ruột giúp làm giảm táo bón. Nên tăng lượng chất xơ một cách từ từ vì có thể ban đầu nó sẽ làm triệu chứng chướng bụng và đầy hơi tăng lên.
• Stress có thể làm hội chứng ruột kích thích nặng hơn. Bác sĩ sẽ cho những lời khuyên để giảm stress. Thường xuyên ăn những bữa ăn cân bằng dinh dưỡng và tập luyện thể dục có thể làm giảm stress và những vấn đề liên quan đến hội chứng ruột kích thích.
• Hút thuốc có thể làm hội chứng ruột kích thích nặng hơn.
• Do nhiều bệnh nhân bị hội chứng ruột kích thích được báo cáo rằng có sự bất dung nạp thức ăn, danh sách thức ăn hằng ngày có thể giúp xác định loại thức ăn nào làm hội chứng này nặng hơn.

Thuốc

• Thuốc chống co thắt, chẳng hạn như dicyclomine (Bemote, Bentyl, Di-Spaz) và hyoscyamine (Levsin, Levbid, NuLev), đôi khi được dùng để điều trị triệu chứng ruột kích thích. Thuốc giúp làm chậm hoạt động của ống tiêu hóa lại và giảm nguy cơ co thắt. Tuy nhiên, thuốc có một số tác dụng phụ nhưng không xuất hiện ở tất cả mọi người. Những biện pháp điều trị khác cũng có thể hiệu quả, tùy thuộc vào tình trạng và triệu chứng của bệnh nhân.
• Thuốc chống tiêu chảy, như loperamide (Imodium), dược chất có chứa kaolin/pectin (Kaopectate), và diphenoxylate/atropine (Lomotil), đôi khi được dùng khi tiêu chảy là triệu chứng chính của hội chứng ruột kích thích. Không được dùng lâu dài nếu không hỏi ý kiến bác sĩ trước.
• Thuốc chống trầm cảm có thể rất hiệu quả ở liều thấp hơn liều thường được dùng để điều trị trầm cảm. Imipramine (Tofranil), amitriptyline (Elavil), nortriptyline (Pamelor) và desipramine (Norpramin) là một số thuốc thường được dùng để làm giảm bớt hội chứng ruột kích thích. Một số loại thuốc trầm cảm khác được kê toa nhiều hơn khi trầm cảm và hội chứng ruột kích thích xuất hiện đồng thời.
• Sau đây là những loại thuốc mới hơn thường được dùng cho những bệnh nhân không cải thiện triệu chứng đối với những cách điều trị trên:
  • Tegaserod (Zelnorm) được dùng để điều trị ngắn hạn cho những phụ nữ bị hội chứng ruột kích thích nếu như táo bón là triệu chứng chính. Tegaserod kích thích nhu động ruột ở ống tiêu hóa làm giảm nguy cơ bị táo bón. Thuốc được dùng 2 lần mỗi ngày, 30 phút trước bữa ăn sáng và tối trong vòng 4 - 6 tuần. Đối với những người có đáp ứng tốt với thuốc thì sẽ được xem xét điều trị thêm 4-6 tuần nữa. Cần phải liên lạc với bác sĩ ngay nếu như triệu chứng đau bụng và tiêu chảy mới xuất hiện hoặc đột ngột xấu đi. Tính an toàn và hiệu quả trên nam giới của tegaserod vẫn chưa được nghiên cứu một cách thích đáng, do đó Ủy ban thuốc và thực phẩm Hoa Kỳ (FDA - Food and Drug Administration) không thông qua việc dùng loại thuốc này để điều trị hội chứng ruột kích thích trên nam giới.
  • Alosetron (Lotronex) được dùng điều trị ngắn hạn cho những phụ nữ bị hội chứng ruột kích thích với triệu chứng nổi bật là tiêu chảy nặng, mạn tính và không đáp ứng điều trị với cách điều trị thông thường. Có ít hơn 5% trong số những người bị hội chứng ruột kích thích bị ở thể nặng, và chỉ một phần trong số họ có triệu chứng tiêu chảy chiếm ưu thế. Alosetron bị loại ra khỏi thị trường Hoa Kỳ nhưng sau đó được giới thiệu lại với những hạn chế mới được thông qua bởi FDA vào ngày 7/6/2002. Thuốc bị giới hạn sử dụng do những tác dụng phụ trên hệ tiêu hóa nghiêm trọng và không dự đoán trước được (bao gồm cả một số trường hợp tử vong) được báo cáo sau khi nó được thông qua lần đầu tiên vào tháng 2/2000. Cũng như với tegaserod, tính an toàn và hiệu quả của alosetron vẫn chưa được nghiên cứu một cách thích đáng trên nam gới, do đó, FDA không thông qua việc dùng loại thuốc này để điều trị hội chứng ruột kích thích trên nam giới.

NHỮNG BƯỚC TIẾP THEO

Phòng ngừa

• Duy trì thể chất phù hợp giúp cải thiện chức năng ruột và làm giảm stress.
• Ngưng hút thuốc
• Tránh uống cafe, những thức ăn sinh hơi, những thức ăn nhiều gia vị.
• Giảm hoặc tránh dùng những thức uống có cồn.

Tiên lượng

Do hội chứng ruột kích thích là một bệnh mạn tính, triệu chứng thường sẽ lập đi lập lại theo thời gian và có thể bị ảnh hưởng bới các yếu tố như stress, chế độ ăn và những yếu tố môi trường. Không có cách điều trị nào đã được biết đến có thể trị được hội chứng ruột kích thích. Có nhiều yếu tố có thể đóng vai trò trong việc làm hội chứng ruột kích thích nặng hơn, do đó sẽ rất khó tiên đoán xem yếu tố nào làm hội chứng này nặng hơn trên một người cụ thể. Thiết lập mối quan hệ tốt đối với bác sĩ có thể giúp làm giảm bớt mối lo lắng về bệnh và giúp nhận ra một cách nhanh chóng sự thay đổi hoặc sự xấu đi của các triệu chứng.

Theo emedicinehealth - Y học NET dịch