My Blog

Gout là một tình trạng đặc trưng bởi sự rối loạn chuyển hóa acic uric. Bệnh nhân bị gout có thể do tình trạng tăng tạo quá mức acic uric hoặc lý do thường gặp hơn là trong cơ thể có vấn đề trong việc đào thải chúng.

Sự ứ đọng acic uric trong cơ thể gây nên tình trạng gout cấp tính hoặc mãn tính dẫn đến viêm khớp, sỏi thận, lắng đọng trên da tạo thành những nốt tophi và những cơ quan khác. Gout có thể xuất hiện đơn độc (nguyên phát) hay có thể kết hợp với những bệnh lý khác hoặc có thể do thuốc (thứ phát).

Viêm khớp do gout là khi bệnh nhân có những triệu chứng nóng, đỏ, sưng các khớp khởi phát nhanh và đột ngột. Và bệnh được chẩn đoán bằng cách phát hiện ra các tinh thể acic uric (monosdium urate) trong dịch khớp. Các tinh thể này có thể tích lũy trong nhiều năm ở khớp và tạo thành những đợt viêm lập đi lập lại nên có thể gây hư hại cho khớp và dẫn đến viêm khớp mạn tính. Nhưng điều may mắn là hiện nay đã có thuốc điều trị được bệnh này.

NGUYÊN NHÂN

Acic uric được tạo ra do những mô trong cơ thể bị phá hủy trong chu trình sống bình thường của các tế bào. Môt số bệnh nhân tạo ra nhiều acic uric (10%). Một số khác thải acic uric ra khỏi cơ thể không hiệu quả qua nước tiểu (90%). Yếu tố di truyền, giới, và dinh dưỡng (người nghiện rượu, đái tháo đường) có vai trò quan trọng trong việc phát triển bệnh gout.

· Nếu ba mẹ bị gout thì bạn có 20% nguy cơ mắc phải bệnh này.

· Người Anh có nguy cơ bị gout cao gấp 5 lần.

· Người Mỹ da đen (chứ không phải dân Châu Phi) có nhiều nguy cơ bị bệnh hơn những dân tộc khác.

· Những người nghiện thức uống có cồn đặc biệt là bia tăng nguy có bị bệnh

· Thức ăn thường ngày có nhiều thịt đỏ (thịt bò, thịt heo…), ngũ tạng, thức ăn lên men, dầu cá.

· Nồng độ acic uric tăng cao vào tuổi dậy thì của nam và tiền mãn kinh của nữ, do đó nam có thể bị gout (sau tuổi dậy thì) sớm hơn so với nữ (sau tuổi mãn kinh). Hiếm gặp trường hợp nữ bị gout trong giai đoạn tiền mãn kinh.

Những cơn viêm khớp cấp do gout có thể xuất hiện khi có sự tăng đột ngột nồng độ acic uric vì:

· Nghiện rượu và thịt đỏ.

· Suy dinh dưỡng và mất nước.

· Hóa trị.

· Tiêm tĩnh mạch bằng thuốc cản quang.

· Thuốc:

o Thuốc lợi tiểu và các thuốc hạ áp khác

o Aspirin

o Nicotinic acid

o Cyclosporin A

o Allopurinol và probenecid

o Khác

TRIỆU CHỨNG

Triệu chứng đầu tiên của viêm khớp do gout thường là sưng, nóng, đỏ các khớp một cách đột ngột. Khớp thường bị nhất là khớp bàn-ngón ở ngón chân cái. Ở một số người, đau dữ dội đến mức chỉ cần một tấm khăn trải giường đặt lên khớp cũng có thể gây đau. Viêm khớp cấp do gout tại khớp bàn-ngón ở ngón chân cái được gọi là bệnh podagra (bệnh gout chân).

Ngay cả nếu không được điều trị, cơn đau đầu tiên có thể tự hết trong vòng 1 đến 2 tuần. Các triệu chứng đau và sưng có thể khỏi hoàn toàn nhưng viêm khớp do gout lại thường hay tái phát ở cùng một khớp hay trên một khớp khác.

Sau một thời gian, các đợt viêm xuất hiện thường xuyên hơn và kéo dài hơn. Trong đợt đầu tiên thường chỉ ảnh hưởng trên một hoặc hai khớp, theo thời gian có thể có nhiều khớp bị ảnh hưởng cùng một lúc hơn.

Sỏi thận cũng thường gặp trên những bệnh nhân gout.

Những tinh thể acic uric có thể hình thành bên ngoài khớp. Các tinh thể này, được gọi là nốt tophi, xuất hiện ở dái tai, khuỷu tay và gân gót (mặt trong mắt cá chân). Thường những nốt tophi này không đau, nhưng có thể là dấu hiệu giá trị trong chẩn đoán vì người ta có thể dùng kim nhỏ lấy những tinh thể hình thành những nốt tophi này ra khỏi cơ thể để soi dưới kính hiển vi.

KHI NÀO CẦN CÓ SỰ CAN THIỆP Y KHOA

Khi bệnh nhân đột ngột sưng, nóng, đỏ ở khớp nên cần có sự can thiệp y khoa, với một nhân viên chăm sóc sức khỏe hay tại phòng cấp cứu hoặc với bác sĩ chuyên khoa khớp. Những triệu chứng này cũng có thể do nhiễm trùng hoặc mất sụn tại khớp. Do đó việc chẩn đoán chính xác viêm khớp cấp do gout là rất quan trọng vì như vậy mới có thể điều trị được đúng nguyên nhân gây viêm của bệnh nhân.

Nếu bạn được chẩn đoán bị gout và có nhiều hơn 1 đợt viêm khớp cấp, bạn nên uống thuốc theo toa cho những đợt viêm này. Bạn nên đi khám bác sĩ hoặc đến phòng cấp cứu nếu cơn cấp không đáp ứng với điều trị. Bạn cần có thuốc để phòng ngừa những đợt viêm sắp tới.

Đau bụng do sỏi thận cũng có thể liên quan đến gout.

LÂM SÀNG VÀ CẬN LÂM SÀNG

Chọc dịch từ khớp

· Đây là xét nghiệm quan trọng nhất. Đây là biện pháp cuối cùng dùng để xác định chẩn đoán viêm khớp do gout khi phân biệt với những nguyên nhân khác chẳng hạn như nhiễm trùng khớp.

· Người ta chọc kim vào khớp để rút dịch ra làm xét nghiệm.

· Dịch khớp sẽ được kiểm tra để xem có những tinh thể gout trong đó không hay là có sự hiện diện của vi trùng. Thỉnh thoảng, có những loại tinh thể khác được tìm thấy trong dịch khớp như Ca₃(PO₄)₃ mà đó là nguyên nhân của một bệnh hoàn toàn khác được gọi là giả gout (thống phong giả)

Công thức máu:

· Dùng để kiểm tra các tế bào máu, nồng độ acic uric, chức năng thận…

· Nhưng nồng độ acic uric trong máu không thể được dùng để chẩn đoán chính xác bệnh gout. Nó có giá trị bình thường ở 10% bệnh nhân đang trong đợt viêm cấp. Ngoài ra, 5%-8% những người bình thường có nồng độ acic uric trong máu tăng, do đó sự hiện diện của acid uric với nồng độ cao trong máu không hẳn có nghĩa là gout là nguyên nhân gây viêm khớp.

Hình ảnh học:

· X quang chỉ dùng để đánh giá tổn thương khớp, đặc biệt trên những bệnh nhân bị viêm khớp nhiều lần.

ĐIỀU TRỊ:

Tự chăm sóc tại nhà:

· Uống thuốc theo toa

· Khi khớp nóng và sưng, bạn có thể sử dụng một cái nạng hoặc những dụng cụ tương tự để giảm sức nặng của cơ thể tác động lên khớp.

· Có thể sẽ hữu ích nếu bạn giữ khớp bị sưng ở vị trí cao hơn ngực càng lâu càng tốt.

· Chườm đá có thể giúp giảm đau và viêm.

· Uống nước đầy đủ là biện pháp để hạn chế các đợt viêm.

Thuốc:

Một số loại thuốc được sử dụng để điều trị triệu chứng nóng và sưng của các khớp, một số thuốc khác dùng để phòng ngừa cơn gout mới. Bạn nên tái khám nếu bạn nghĩ rằng bạn đang có vấn đề do sử dụng thuốc hoặc thuốc không hiệu quả.

Các thuốc được sử dụng điều trị cơn gout cấp và/hoặc phòng ngừa tái phát:

· Kháng viêm không steroid:

o Indomethacin (Indocin), Ibuprofen (Advil) và naproxen (Aleve). Những thuốc mới nhất hiện nay là celecoxib (Celebrex) cũng có thể được sử dụng. Aspirin không nên sử dụng trong trường hợp này.

o Liều cao được sử dụng để kiểm soát tình trạng viêm và giảm liều trong vòng 2 tuần.

o Nên báo cho bác sĩ biết nếu như bạn có những bệnh khác, như loét đường tiêu hóa, xuất huyết tiêu hóa, hay bạn đang sử dụng thuốc chống đông (warfarin), hoặc nếu bạn có vấn đề về chức năng thận.

o Các tác dụng xấu của các thuốc này là đau dạ dày, xuất huyết tiêu hóa, và giảm chức năng thận.

· Colchicine:

Thuốc được sử dụng theo 2 cách để có thể điều trị cơn viêm khớp cấp và phòng ngừa cơn tái phát.

• • Để điều trị triệu chứng nóng và sưng khớp, colchicine được cho nhanh (mỗi giờ một lần cho đến khi triệu chứng cải thiện, xuất hiện tác dụng phụ hoặc quá 10 liều). Cách dùng này thường là hiệu quả nhưng hầu hết bệnh nhân sẽ phải chịu một số tác dụng phụ như nôn, ói hoặc tiêu chảy do đó nó ít được sử dụng.

  • Để ngừa cơn tái phát, cochicine được dùng từ 1 đến 2 lần 1 ngày. Sử dụng ở tần số này, bệnh nhân sẽ ít bị tiêu chảy. Tuy sử dụng colchicine thường xuyên có thể làm giảm những cơn gout nhưng nó không ngăn được việc tích lũy acic uric vốn là nguyên nhân gây tổn thương khớp ngay cả khi không có triệu chứng nóng và sưng.

. Corticosteroids

• Corticosteroid, chẳng hạn như prednisone thường được sử dụng khi bác sĩ cảm thấy an tòan hơn sử dụng NSAIDS.

• Khi dùng thuốc viên, sử dụng liều cao ngay ban đầu và giảm liều trong hai tuần. Cần thiết phải sử dụng thuốc theo toa của bác sĩ để tránh những sai lầm đáng tiếc.

• Những triệu chứng khi sử dụng corticosteroids trong thời gian ngắn: rối loạn tính tình, tăng huyết áp, và khó kiểm soát được lượng đường trong máu ở những bệnh nhân tiểu đường.

• Corticosteroid cũng có thể được tiêm vào những khớp đang sưng. Cho khớp được nghỉ ngơi tạm thời sau khi tiêm là rất có ích.

Thỉnh thoảng corticosteroid hoặc hợp chất corticotropin (ACTH) có thể được tiêm vào trong cơ.

Những thuốc kết hợp với colchicine liều thấp có thể ngừa cơn và làm giảm nồng độ của acic uric trong máu gồm:

• Probenecid:

  • Những thuốc này có thể làm giảm nồng độ acic uric trong máu qua đường thận vào nước tiểu.

  • Bạn nên uống ít nhất 2 lít nước trong 1 ngày khi uống những thuốc này để tránh bị sỏi thận do acic uric.

  • Bạn nên nói cho bác sĩ nghe nếu bạn có vần đề về thận hay có tiền căn sỏi thận hoặc đang uống aspirin. Thuốc thay thế là allopurinol.

  • Một số thuốc tương tác với probenecid vì vậy bạn nên nói rõ cho bác sĩ bạn đang sử dụng những loại thuốc nào. Nếu bạn được cho toa một loại thuốc mới, bạn cũng nên nói với bác sĩ điều trị rằng bạn đang sử dụng probenecid.

• Allopurinol

  • Allopurinol làm giảm sự hình thành acid uric, đây là cách hữu hiệu để làm giảm nồng độ acid uric trong cơ thể.

  • Bạn nên nói với bác sĩ khi bạn có vấn đề về thận. Vẫn có thể tiếp tục sử dụng allopurinol, nhưng cần phải điều chỉnh liều.

  • Một số tác dụng phụ thường gặp là đau dạ dày, đau đầu, tiêu chảy, nổi mụn đỏ.

  • Nếu bạn bị nổi mụn đỏ hoặc sốt thì ngưng thuốc và đến bác sĩ ngay.

  • Nguy cơ bị tăng nhạy cảm với allopurinol rất hiếm gặp, có thể gây ra nổi mẩn da nặng nề, sốt, suy thận, suy gan, suy tủy xương và có thể gây tử vong.

  • Bạn nên hỏi ý kiến bác sĩ nếu bạn đang sử dụng azathioprine, 6-mercaptopurine, cyclophosphamide, khi đó cần phải chỉnh lại liều allopurinol.

  • Ampicilline có thể gây nổi mẩn nhiều nếu được sử dụng chung với allopurinol.

Phẫu thuật: ít khi cần thiết phải phẫu thuật đối với bệnh gout trừ phi có tổn thương khớp nặng do điều trị không hiệu quả.

CÁC BƯỚC KẾ TIẾP:

Tuân thủ điều trị

Điều tuyệt đối quan trọng là cần phải tuân thủ theo điều trị của bác sĩ. Viêm khớp do gout được điều trị theo 2 giai đoạn. Giai đoạn một là điều trị đợt viêm khớp cấp. Giai đoạn hai là phòng ngừa cơn tái phát lại lần nữa. Có thể dùng liều thấp colchicine trong đợt cấp, tuy nhiên nên tránh sử dụng thuốc làm giảm nồng độ acid uric trong máu vì có thể sẽ làm nặng thêm hoặc kéo dài tình trạng viêm cấp. Do đó, bạn cần phải tuân thủ sát điều trị của bác sĩ sau khi đợt cấp đã được giải quyết để xác định xem có cần thiết phải bắt đầu sử dụng thuốc hạ nồng độ acid trong máu hay không.

Dự phòng

Nếu bạn nằm trong nhóm có nguy cơ bị gout, bạn nên :

• Ăn những thực phẩm chứa it cholesterol và mỡ. Những bệnh nhân bị gout cũng có nguy cơ mắc bệnh tim mạch cao do đó việc ăn kiêng không chỉ giảm nguy cơ bị gout mà còn giảm nguy cơ mắc những bệnh tim mạch nữa.
• Giảm cân từ từ cũng có thể làm giảm nồng acic uric trong máu. Giảm cân quá nhanh đôi khi cũng có thể thúc đẩy một cơn gout cấp.
• Hạn chế những thức uống có cồn, đặc biệt là bia.
• Uống đủ nước
• Điều chỉnh lại những thực phẩm hằng ngày như sữa không béo, yogurt, bởi vì chúng có thể làm giảm số cơn gout.

Nếu bạn đã từng bị một đợt viêm khớp cấp do gout, bạn cũng nên tuân thủ những điều trên và theo đúng chế độ ăn của bác sĩ. Cách phòng ngừa viêm khớp do gout thích hợp nhất có thể bao gồm cả việc điều trị suốt đời.

Tiên lượng

Tiên lượng bệnh tốt nếu được chẩn đoán và điều trị đúng.

Theo emedicinehealth - Y học NET dịch