My Blog

Trong y học cổ truyền, bệnh tả thuộc phạm vi chứng “hoắc loạn”, được chẩn trị bằng nhiều phương pháp khác nhau, trong đó có việc vận dụng những kinh nghiệm dân gian hết sức phong phú, bằng việc dùng và không dùng thuốc.

Phương pháp không dùng thuốc

Về những phương pháp không dùng thuốc gồm: lấy giấm gạo để lâu đun nóng, dùng gạc thấm ướt rồi chườm tứ chi nhiều lần - dùng để chữa cơn chuột rút (y học cổ truyền gọi là chuyển cân) trong bệnh tả; hoặc cứu huyệt trửu chùy, mỗi huyệt 10 tráng (huyệt trửu chùy ở vùng lưng, nằm sấp xuôi tay, lấy dây đo khoảng cách hai đầu nhọn khớp khuỷu, dây đi ngang qua chỗ hõm dưới cột sống lưng là một huyệt, từ huyệt này đo ngang ra hai bên 1 thốn tay, mỗi bên 1 huyệt, như vậy là có 3 huyệt); lấy muối ăn đổ đầy rốn, rồi dùng mồi ngải cứu bên trên, dùng để chữa chứng chướng bụng và hồi sinh trong bệnh tả.

Cũng có thể thay muối bằng gừng tươi thái lát (cứu cách gừng); hay châm tả huyệt chi câu (từ điểm giữa cổ tay phía mu đo lên trên 3 thốn, ở khe giữa xương quay và xương trụ) - dùng chữa chứng nôn nhiều trong bệnh tả; dùng một cái bát sứ dấp dầu hạt cải cạo gió vùng cổ vai, cột sống, hai bên sườn, hai mặt trong khớp khuỷu và khớp gối.

Cạo từ trên xuống dưới cho đến khi xuất hiện những chấm đỏ tím thì thôi; lấy tỏi giã nát xát vào hai lòng bàn chân cho đến khi nóng rực thì thôi, dùng để chữa chứng chuột rút trong bệnh tả; dùng muối ăn sao nóng chườm vùng ngực, bụng và lưng nhiều lần để cầm nôn và đi ngoài.

Thạch cao	Vị thuốc cam thảo - Ảnh: K.Vy

Phương pháp dùng thuốc

Gồm có các bài sau: 15gr cát căn, 12gr hoàng cầm, 6gr hoàng liên, 5gr cam thảo, 3gr ngô thù du, 30gr ý dĩ, đem sắc (nấu) uống - dùng cho bệnh thuộc thể nhiệt (biểu hiện bằng các triệu chứng sốt, họng khô miệng khát, đau bụng, chất thải nặng mùi, tiểu tiện sẻn đỏ…).

Nếu bị chuột rút, thì gia thêm mộc qua 12gr, bạch thược 15gr.

Nôn nhiều, thêm trúc nhự 10gr, bán hạ chế 10gr; dùng bài gồm, thái tử sâm 30gr, mạch môn 15gr, bạch thược 15gr, ngũ vị tử 15gr, hoàng liên 6gr, biển đậu 10gr, chích thảo 10gr, ý dĩ 30gr, đem sắc uống - dùng cho trường hợp mất nước nhiều, nếu khí hư nhiều (mệt lả, huyết áp tụt) thì thêm hoàng kỳ 30gr, chuột rút thêm mộc qua 10gr, khát nhiều thêm cát căn 15gr, ô mai 15gr, đi ngoài quá nhiều gia thạch lựu bì 15gr; hay bài gồm, thái tử sâm 25gr, mạch môn 12gr, thạch hộc 12gr, ô mai 15gr, trúc diệp 10gr, lá sen 10gr - dùng cho thời kỳ hồi phục, nếu có sốt gia thạch cao 30gr, tiểu tiện bất lợi gia phục linh 10gr, ăn kém gia mạch nha, cốc nha và sơn tra sao đen 30gr; dùng bài gồm, trạch tả sao muối 40gr, vỏ cây vối tẩm gừng sao 40gr, đậu ván trắng sao vàng 100gr, hoắc hương 80gr, gừng tươi sấy khô 10gr.

Tất cả tán bột, mỗi ngày uống 3 lần, mỗi lần 5gr với nước ấm; dùng gừng tươi nướng cháy vỏ 8gr, riềng sao 12gr, củ sả sao 12gr, nụ sim 8gr (hoặc búp ổi sao 12gr), đem sắc với 500 ml nước còn 200 ml chia uống 2 lần trong ngày.

Hoặc nụ sim 8gr, búp ổi 60gr, riềng 20gr, tất cả sao vàng tán bột, uống mỗi ngày 3 lần, mỗi lần 5gr với nước ấm - dùng cho bệnh thuộc thể hàn (biểu hiện triệu chứng thông thường có kèm theo tay chân lạnh, vã mồ hôi lạnh, sợ lạnh, bụng không đau, phân toàn nước màu hơi trắng đục như nước vo gạo…); dùng hoạt thạch và cam thảo lượng bằng nhau, tán bột, uống mỗi ngày 2 lần, mỗi lần 3-6gr; hoặc búp chè xanh 16gr, rau má 16gr, lá mơ lông 16gr, bông mã đề 16gr, nụ sim 18gr, sắc uống.

Nói chung, những kinh nghiệm nêu trên đều đơn giản, dễ kiếm, dễ làm và rất tiện lợi.

Hoàng Khánh Toàn